Στη Χάγη οι γερμανικές αποζημιώσεις ( απευθείας τηλεοπτική κάλυψη )

Πηγή/Αναδημοσίευση: Ελευθεροτυπία

Κεντρικό διακύβευμα είναι το δικαίωμα της ετεροδικίας. Εάν καταργηθεί, ανοίγει ο δρόμος για εκδίκαση δεκάδων υποθέσεων

 

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ

Με απ' ευθείας τηλεοπτική-διαδικτυακή κάλυψη και αισθητή παρουσία Ελλήνων, δημάρχων μαρτυρικών χωριών και εκπροσώπων θυμάτων των ναζιστικών εγκλημάτων την περίοδο της Κατοχής, αρχίζει αύριο το πρωί στη Χάγη η δίκη για τις γερμανικές αποζημιώσεις. 

Γερμανία, Ιταλία και Ελλάδα διασταυρώνουν τα ξίφη τους στο Διεθνές Δικαστήριο σε μια διαδικασία που θα διαρκέσει ολόκληρη την εβδομάδα. Κεντρικό διακύβευμα της σημαντικής αυτής δίκης, που ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα, είναι εάν τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττει σε ξένη χώρα ο στρατός κατοχής ενός κράτους είναι ακαταδίωκτα από τη Δικαιοσύνη του κράτους στο οποίο τελέσθηκαν (δικαίωμα ετεροδικίας).

Η απόφαση της Χάγης θα είναι πράγματι καθοριστική. Εάν οι δικαστές καταργήσουν το δικαίωμα ετεροδικίας των κρατών στα συγκεκριμένα εγκλήματα, τότε ανοίγει ο δρόμος για την εκδίκαση δεκάδων άλλων εγκλημάτων των ναζί στην Ελλάδα, τα οποία σήμερα είναι παγωμένα δικαστικά.

Και ενώ το ενδιαφέρον διεθνώς για την εξέλιξη της δίκης είναι τεράστιο, η ελληνική κυβέρνηση κρατά χαμηλούς τόνους και αποφεύγει την ενεργή ανάμειξη, ίσως γιατί δεν θέλει να φανεί πολύ «ενοχλητική» προς τη γερμανική κυβέρνηση.

Οπως εξηγεί ο καθηγητής του Παντείου Στ. Περράκης, ο οποίος εκπροσωπεί την ελληνική πλευρά στη δίκη, το διακύβευμα είναι πράγματι σημαντικό, καθώς σχετίζεται με το ατομικό δικαίωμα διεκδίκησης και επανόρθωσης των ιδιωτών-θυμάτων σε τέτοιας εμβέλειας εγκλήματα τα οποία οδηγούν τους υπεύθυνους, ακόμη και αρχηγούς κρατών ενώπιον της εθνικής και διεθνούς Δικαιοσύνης.

Το Δικαστήριο επέτρεψε στην Ελλάδα να παρέμβει στη δίκη, καθώς μεγάλο μέρος της διαδικασίας αφορά την εκτέλεση αποφάσεων ελληνικών δικαστηρίων κατά του γερμανικού Δημοσίου. Οι αποφάσεις αυτές (του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς και του Αρείου Πάγου) απέρριψαν το δικαίωμα ετεροδικίας της Γερμανίας και καταδίκασαν το γερμανικό Δημόσιο να καταβάλει αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στο Δίστομο (περίπου 60 εκατ. ευρώ σε 120 συγγενείς θυμάτων).

Ωστόσο οι αποφάσεις αυτές στάθηκε αδύνατο να εκτελεσθούν στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της άρνησης του υπουργού Δικαιοσύνης να δώσει την απαιτούμενη εκ του νόμου άδεια.

Με πρωτοβουλία του αείμνηστου δικηγόρου Ι. Σταμούλη, που ξεκίνησε τη υπόθεση, το θέμα της αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του γερμανικού Δημοσίου μεταφέρθηκε στα ιταλικά δικαστήρια, τα οποία έκαναν δεκτό το αίτημά του.

Το γερμανικό Δημόσιο προσέφυγε έτσι στη Χάγη, υπεραμυνόμενο του δικαιώματος ετεροδικίας του. Εδωσε μάλιστα σκληρή μάχη για να μην επιτραπεί η παρέμβαση του ελληνικού Δημοσίου στη δίκη, επικαλούμενο απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ) σε άλλη υπόθεση (Μαργέλος), με την οποία έχει αναγνωρισθεί το δικαίωμα ετεροδικίας του γερμανικού κράτους στην Ελλάδα.

Αυτό που υποστηρίζει η γερμανική κυβέρνηση είναι ότι το θέμα των αποζημιώσεων δεν μπορεί να λυθεί δικαστικά, αλλά μέσω διακρατικών συμφωνιών. Ομως κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα, καθώς η Γερμανία αρνείται να συζητήσει το θέμα. Υπενθυμίζεται ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει επισήμως με ρηματική διακοίνωσή της προς τη Γερμανία από το 1995 (λίγα χρόνια μετά την ενοποίηση των δύο Γερμανιών) ζήτημα πολεμικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων.

Η ενοποίηση ήταν όρος για την πληρωμή των αποζημιώσεων εκ μέρους της Γερμανίας, ωστόσο και μετά την ενοποίηση οι αποζημιώσεις δεν προχώρησαν. Με τη θέση της αυτή η Γερμανία φαίνεται όμως να αυτοπαγιδεύεται στα ίδια τα επιχειρήματά της, αφού εάν γίνει δεκτή η ετεροδικία της πρέπει να προχωρήσει η ίδια σε πολιτική λύση και διακρατική συμφωνία με τα «κράτη-θύματα» του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.