Α.Συγγελάκης: Η "μάχη" στη Χάγη και οι προκλήσεις των Γερμανών

Πηγή/Αναδημοσίευση: Cretalive

Στην επέτειο του Ολοκαυτώματος της Βιάννου, η Γερμανία «απειλεί» με χάος και παγκόσμια αναρχία (!) αν δεν γίνουν δεκτές οι θέσεις της. Σθεναρή υπεράσπιση του ανθρωπιστικού δικαίου η απάντηση της Ιταλίας. Σήμερα η παρέμβαση της Ελλάδας.
 
Σε λίγες ώρες ξημερώνει η επέτειος του Ολοκαυτώματος της Βιάννου. Στις 14 Σεπτέμβρη του 1943, ανήμερα της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, τοπικής εορτής των Αμιρών (του χωριού μου, που πλήρωσε το βαρύτερο τίμημα με 114 θύματα), οι Γερμανοί ματοκύλισαν τα χωριά της επαρχίας Βιάννου και της Δυτικής Ιεράπετρας, δολοφονώντας, μέσα σε τρεις ημέρες, 451 αθώους και ανυπεράσπιστους πολίτες, στο δεύτερο μεγαλύτερο Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους και ο παππούς μου Αριστομένης, τρία αδέλφια του και ο πατέρας τους, καθώς και δεκάδες άλλα μέλη της ευρύτερης οικογένειάς μας.

Η Βιάννος, όπως και όλη η Ελλάδα άλλωστε, βυθίστηκε στο πένθος, ορφάνεψε, ρήμαξε. Εκτός από τους ανθρώπους που πλήρωσαν με τη ζωή τους τη δολοφονική μανία του Τρίτου Ράιχ, πολύ σκληρή ήταν η μοίρα και όσων επέζησαν από τον χιτλερικό όλεθρο. Έχουμε άραγε ποτέ σκεφτεί τι τράβηξαν οι χήρες και τα ορφανά; Η άγια μορφή της βιαννίτισσας, της διστομίτισσας, της καλαβρυτινής, της ανωγειανής, της ηρωίδας γυναίκας, μάνας, χήρας, που σηκώνει το σταυρό του μαρτυρίου μόνη της, χωρίς υποστήριξη από πουθενά, αλλά με γενναιότητα και κουράγιο και περισσή αξιοπρέπεια αγωνίζεται να μεγαλώσει τα παιδιά της, είναι ταυτισμένη με τη μοίρα του ελληνισμού. Μια πορεία με βάσανα, θυσίες και αγώνες.

Εξήντα οκτώ χρόνια μετά από την αποφράδα εκείνη μέρα, οι πληγές παραμένουν ακόμα ανοικτές, οι λογαριασμοί δεν έχουν κλείσει. Ο σκληρός αγώνας της διεκδίκησης των αποζημιώσεων από τις οικογένειες των θυμάτων της χιτλερικής βαρβαρότητας στην Ελλάδα συνεχίζεται με ιδρώτα και δάκρυ αλλά και την ελπίδα ότι η δικαίωση όσο κι αν αργήσει θα έρθει…
Η Χάγη είναι ίσως ο πιο κρίσιμος σταθμός στην πορεία διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων. Ο αείμνηστος Γιάννης Σταμούλης, ο άνθρωπος που είχε τη διορατικότητα, τη γνώση και την τόλμη αφενός να ξεκινήσει τη δικαστική διαδικασία όταν ελάχιστοι πίστευαν στη διεκδίκηση των αποζημιώσεων και, αφετέρου να μεταφέρει την υπόθεση στην Ιταλία, μπροστά στην αδιέξοδο από την άρνηση του Έλληνα Υπουργού Δικαιοσύνης, σήμερα έχει δικαιωθεί. Νίκη της Ιταλίας στη Χάγη (και ήττα της Γερμανίας) σημαίνει την οριστική δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου και την άμεση καταβολή αποζημιώσεων συνολικού ύψους 76 εκατομμυρίων ευρώ (μόνο για το Δίστομο),

ενώ παράλληλα ανοίγει το δρόμο για τη δικαίωση των θυμάτων των υπόλοιπων Ολοκαυτωμάτων στην Ελλάδα. Η απόρριψη της απόλυτης εφαρμογής της αρχής της ετεροδικίας, την οποία μονότονα και κυνικά επικαλείται η Γερμανία, σημαίνει ότι η παραβίαση των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν γίνεται πια ανεκτή από τη διεθνή κοινότητα. Η Χάγη λοιπόν έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στην έναρξη μιας νέας περιόδου ειρήνης, συνεργασίας, αμοιβαίου σεβασμού και αλληλεγγύης μεταξύ των λαών.   

Στο σημείο αυτό ας επιχειρήσουμε έναν πρώτο απολογισμό της μέχρι τώρα παρουσίας μας στην Χάγη, πρωτεύουσα των Κάτω Χωρών (ή, όπως έχουμε συνηθίσει, Ολλανδίας) και έδρα του «Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης» (‘International Court of Justice’ - δικαστήριο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών). Η Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου, πρώτη μέρα της δίκης, ήταν για μας μια εξαιρετική εμπειρία. Από νωρίς το πρωί, μαζί με την ομάδα «ΑΚ Δίστομο» (τους αντιφασίστες συναγωνιστές από το Αμβούργο, που εθελοντικά έχουν στρατευθεί εδώ και χρόνια στον κοινό μας αγώνα για δικαιοσύνη και άμεση αποζημίωση των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας) βρεθήκαμε έξω από το Δικαστήριο. Ο καιρός βροχερός, η μέρα εργάσιμη, ο κόσμος αναμενόμενα όχι πολύς, όμως το συμβολικό φορτίο της κίνησης αυτής μεγάλο, όπως και η απήχησή της άλλωστε (ελπίζουμε).
Αφού με τη βοήθεια του πρεσβευτή και του προσωπικού της πρεσβείας μας στις Κάτω Χώρες ξεπεράσαμε και τα τελευταία τυπικά εμπόδια για την είσοδό μας στην ακροαματική διαδικασία, προχωρήσαμε με ενθουσιασμό και συγκίνηση στα ενδότερα ενός χώρου με ιστορία εξήντα έξι ετών. Το κτίριο επιβλητικό, ανάλογο του κύρους και της ιστορίας του θεσμού, χωρίς όμως υπερβολές, η αίθουσα υψηλής αισθητικής αν και λιτή, το περιβάλλον σοβαρό αλλά όχι καταθλιπτικό. Χαιρετίσαμε την ελληνική αντιπροσωπεία, στην οποία, μεταξύ άλλων, συμμετέχουν ο Καθηγητές του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Στέλιος Περράκης, άνθρωπος με γνώση του ζητήματος και μαχητική στάση στην υπόθεση των αποζημιώσεων επί σειρά ετών, ο Καθηγητής της Νομικής Αθηνών κ. Αντώνης Μπρεδήμας, καθώς και η εκλεκτή δικηγόρος και συμπατριώτισσά μας κυρία Ντανιέλλα Μαρούδα.

Η πρώτη μέρα της ακροαματικής διαδικασίας ανήκε στη Γερμανία, η οποία επί 3 ώρες ανέπτυσσε τα νομικά (και όχι μόνο) επιχειρήματά της. Η γερμανική πλευρά παρουσιάστηκε όπως αναλογεί σε μια τόσο ισχυρή χώρα: καλά διαβασμένη, μεθοδική, με εκπροσώπηση υψηλού κύρους και γνώσης. Η συμμετοχή άλλωστε στη γερμανική αντιπροσωπεία τριών διαπρεπών Καθηγητών Πανεπιστημίου, του Christian Tomuschat, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Humbold του Βερολίνου, του Andrea Gattini, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα και του Robert Kort, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, είναι ενδεικτική της σημασίας που αποδίδει η Γερμανία στη συγκεκριμένη δίκη. Ωστόσο δεν απέφυγε τα λάθη, δέσμια του κακού της εαυτού, που δεν λέει να ξεπεράσει. Η στάση της ήταν υπεροπτική και κυνική, τα επιχειρήματά της προκλητικά. Καμιά κουβέντα συμπάθειας προς τα θύματα, καμιά απολογία, καμιά εξήγηση για τις σφαγές και τον πόνο που προκάλεσαν.
Το βασικό επιχείρημα της Γερμανίας ήταν ότι, βάσει της αρχής της ετεροδικίας, αρμόδια για την εκδίκαση της υπόθεσης του Διστόμου είναι τα γερμανικά δικαστήρια και συνεπώς είναι λανθασμένες και δεν έχουν νομική ισχύ οι αποφάσεις των ελληνικών και ιταλικών δικαστηρίων που δίκασαν τις υποθέσεις, δικαίωσαν τα θύματα και επιβάλλουν την αποζημίωσή τους. Επιπροσθέτως η Γερμανία υποστηρίζει ότι δεν δικαιούνται να εγείρουν αξιώσεις αποζημίωσης απλοί πολίτες αλλά μόνο κράτη. Επίσης η Γερμανία στην επιχειρηματολογία της απέρριψε το προβάδισμα του ανθρωπιστικού δικαίου μέσα στο διεθνές δίκαιο και συνεπώς θεωρεί ότι καμία υπόθεση δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται διαφορετικά, ακόμα κι αυτές που παραβιάζουν τα πιο θεμελιώδη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στρέφονται εναντίον της ανθρωπότητας («jus cogens»).
Η Γερμανία προχώρησε ακόμα πιο πέρα: αν δεν υιοθετηθεί ο ισχυρισμός της ότι η ετεροδικία (κρατική ασυλία) ισχύει απολύτως, χωρίς καμία εξαίρεση, τότε δεν είναι δυνατή η ειρηνική συνύπαρξη των λαών και κινδυνεύει η παγκόσμια ισορροπία! Προέβλεψε (ή, πιο σωστά, απείλησε) ότι στην περίπτωση που γίνουν δεκτές οι αποφάσεις των ιταλικών δικαστηρίων, που δικαιώνουν τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, ο πλανήτης θα βυθισθεί στο χάος και θα υπάρξει παγκόσμια αναρχία!

Στις αστήρικτες και προκλητικές αυτές αιτιάσεις η ιταλική αντιπροσωπεία απάντησε με ουσιαστικά επιχειρήματα. Υποστήριξε ότι πρέπει να μιλήσουμε για τις σοβαρές παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου: δεν υπάρχει μόνο η ετεροδικία ως αρχή του διεθνούς δικαίου, υπάρχουν και οι κανόνες που προστατεύουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Σύμφωνα με την ιταλική πλευρά, η Γερμανία όχι μόνο παραβίασε βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά εξακολουθεί να παραβιάζει το διεθνές δίκαιο διότι δεν έχει αποζημιώσει τα θύματά της, ούτε δείχνει διατεθειμένη να το πράξει ή να δημιουργήσει ένα μηχανισμό διευθέτησης του σοβαρού αυτού ζητήματος. Εν τέλει, το διεθνές σύστημα απονομής δικαιοσύνης πρέπει να πάρει άμεσα, τώρα, μια απόφαση στο ζήτημα αυτό, καθώς η Γερμανία έχει αδιαφορήσει όλα αυτά τα χρόνια για τα δικαιώματα των θυμάτων. Επιτέλους, τα θύματα δικαιούνται δίκης και δικαστή για την απονομή δικαιοσύνης.  

Η στάση της Γερμανίας στη Χάγη είναι εξόχως αποκαλυπτική της πάγιας τακτικής του γερμανικού κράτους, που εξαντλεί κάθε δυνατό μέσο προκειμένου να αποφύγει να αναμετρηθεί με τις ιστορικές του ευθύνες. Σηματοδοτεί παράλληλα μια προϊούσα ηθική έκπτωση της επιχειρηματολογίας του γερμανικού κράτους, ακριβώς κατά την περίοδο που αυξάνεται η ισχύς του. Υπενθυμίζουμε συνοπτικά (και με τον κίνδυνο να γίνουμε υπερβολικά αφαιρετικοί) ότι από πολύ νωρίς, ήδη δηλαδή κατά τη διάρκεια της τέλεσης των Ολοκαυτωμάτων (!) η Γερμανία υποστήριζε ότι επρόκειτο περί «αναπόφευκτων γεγονότων στο πλαίσιο των πολεμικών επιχειρήσεων», με προφανή σκοπό να απαλλαγεί των ευθυνών της για τα εγκλήματα πολέμου. Από το 1946 έως το 1990, η Γερμανία προσποιούνταν την ανήξερη (ότι τάχα έχει καταβάλλει αποζημιώσεις στα θύματά της, τις οποίες βεβαίως ουδέποτε κατέβαλε) ή την αναρμόδια, καθώς είχαμε δύο χωριστά γερμανικά κράτη. Από το 1990 και μετά, που η ενωμένη Γερμανία ήταν πραγματικότητα, το γερμανικό κράτος κατέφυγε στην επίκληση της απόλυτης εφαρμογής, χωρίς εξαιρέσεις, ούτε για εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας, της εθιμικής αρχής της ετεροδικίας, που παρέχει ασυλία στα κράτη να εγκληματούν.
Η βάρβαρη αυτή στάση αποδεικνύει ότι το γερμανικό κράτος δεν μοιάζει να έχει μετανιώσει για τα εγκλήματα του Τρίτου Ράιχ, αφού κάνει τα πάντα για να μην υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του. Εξήντα επτά χρόνια μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου και της Κατοχής, που βύθισε στο πένθος, ρήμαξε και υπονόμευσε το μέλλον της χώρας μας, εξακολουθούμε να υφιστάμεθα την προσβλητική συμπεριφορά των θυτών και των κυβερνητών τους.  Έως εδώ!
Αύριο, ανήμερα της σφαγής της Βιάννου (αλήθεια τι τραγική ειρωνεία!) είναι η μέρα της παρέμβασης της Ελλάδας. Η ελληνική αντιπροσωπεία καλείται να απαντήσει στα προκλητικά επιχειρήματα της Γερμανίας, στηριζόμενη στις αρχές του διεθνούς δικαίου, με σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.  

Ελπίζουμε ότι η Χάγη δεν θα δεχθεί αυτή την ωμή απόρριψη των θεμελιωδών αρχών του δικαίου και δεν θα επιτρέψει να μένει η σκιά του ναζισμού πάνω από την Ευρώπη. Στην προσπάθειά μας αυτή δεν πρέπει να ξεχάσουμε να σημειώσουμε, για μια ακόμη φορά, την πολύτιμη και ανιδιοτελή υποστήριξη της ομάδας «ΑΚ Δίστομο» από το Αμβούργο. Οι γερμανοί αντιφασίστες σώζουν την τιμή της Γερμανίας. Ας ελπίσουμε ότι και οι δικαστές του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης θα σώσουν την τιμή της διεθνούς έννομης τάξης.
Σε λίγο είναι η ώρα της Ελλάδας να παρέμβει στην ιστορική δίκη της Χάγης. Περιμένουμε από στιγμή σε στιγμή κι άλλους φίλους από την πατρίδα, από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και το Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων και χωριών. Είμαστε αισιόδοξοι, ο αγώνας συνεχίζεται, με νομικά και πολιτικά μέσα, μέχρι την οριστική μας δικαίωση!

Ο Αριστομένης Ι. Συγγελάκης είναι Οδοντίατρος, Πολιτικός Επιστήμων, MSc Κοινωνικής Οδοντιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και μέλος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Βιάννου. Από το 2001 ασχολείται ενεργά με τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων με δράση εντός και εκτός Ελλάδας.