Μια περιήγηση στο σημαντικό αυτό φιλοσοφικό ρεύμα από τις απαρχές έως την επιρροή του στη σύγχρονη αντίληψη της ζωής.
Μετά το θάνατο του Χριστού, αναπτύχθηκε ένα ισχυρότατο φιλοσοφικό ρεύμα. Το ρεύμα αυτό έμεινε στην ιστορία της φιλοσοφίας
με το όνομα Γνωστικισμός, από την Ελληνική λέξη ΓΝΩΣΙΣ. Εδώ, σε αυτό το ρεύμα, δεν θα δούμε να εμφανίζονται πρόσωπα
όπως του Χριστού ή των Αποστόλων, ούτε καν του Παύλου. Δεν θα δούμε να εμφανίζεται μια τριαδική ουσία του Θεού,
πολύ περισσότερο ομοούσια. Ο Γνωστικισμός αγνοεί την ύπαρξη του Χριστού ως θεού, κι όμως είναι το πρώτο και το σημαντικότερο οικοδόμημα,
πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν όλοι οι πατέρες της Εκκλησίας, άλλοτε εξορκίζοντάς το και άλλοτε τολμώντας, που και που,
να αναγνωρίσουν τον Μυστικισμό, τουλάχιστον σε μερικά θεμελιώδη στοιχεία του.
Τα τέσσερα από τα πέντε κείμενα που συνθέτουν τον ανά χείρας τόμο αποτελούν διαλέξεις που δόθηκαν
στο Βιβλιοπωλείο της Λιβαδειάς «Σύγχρονη Έκφραση», εξ αφορμής συγκεκριμένων εκδόσεων βιβλίων,
τα οποία έχουν συμβάλλει σημαντικά στον εμπλουτισμό της σχετικής με το θέμα τους ελληνικής βιβλιογραφίας.
Παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα.
… H αρχή του φωτός συγκρούεται με την αρχή του σκότους και αυτή η πάλη ανάμεσα
στο σκότος και στο φως είναι συνεχής. Είναι αυτή η πάλη η οποία δημιούργησε το επίγειο,
τον κόσμο, και ο κόσμος είναι καταδικασμένος να εμπλέκεται διαρκώς μέσα σε αυτήν την πάλη.
Αυτή ουσιαστικά είναι η Διαρχία, την οποία εισάγει ο Μανιχαϊσμός.
Ο Χριστιανισμός όταν δομείται ως δόγμα, παίρνει τη σκυτάλη από τον Ιουδαϊσμό:
τη δημιουργία ως απόρροια του καλού. Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο με μόνη αφετηρία την αγάπη.
Κατά συνέπεια, δεν λειτουργεί καμία αρχή του κακού, το κακό δεν δημιουργεί
και καμία δημιουργία δεν εκπορεύεται από το κακό.
Ο Μανιχαίος βέβαια μιλά για την τελική νίκη του φωτός εναντίον του σκότους, αλλά αυτό παραμένει λίγο ασαφές.
Ο Μανιχαίος βέβαια μιλά για την τελική νίκη του φωτός εναντίον του σκότους, αλλά αυτό παραμένει λίγο ασαφές.
Μετά τον Μανιχαϊσμό, εμφανίζεται το φιλοσοφικό ρεύμα του Γνωστικισμού.
Μέσα στον Γνωστικισμό δεν εμφανίζονται τα πρόσωπα του δράματος,
απουσιάζει κάθε διάλογος με την θειότητα του Ιησού, υπάρχει μια αντίληψη του θείου εντελώς γενικευμένη
και προερχόμενη πλήρως από Νεοπλατωνικές πηγές και κυρίως από τον Πλωτίνο,
και μέσω του Πλωτίνου, από τον Πλάτωνα . Στον Γνωστικισμό το δράμα αρχίζει με μιαν αναταραχή στο παν- ύψιστο:
η ύπαρξη του κόσμου σημασιοδοτεί μιαν αμηχανία του θείου και είναι αναγκαία, μέσω μιας τελικής αποκατάστασης.
Η σωτηρία του ανθρώπου είναι η σωτηρία της θειότητας.
Η διαφορά βρίσκεται στο κατά πόσο η τραγωδία της θειότητας, επιβάλλεται πάνω της εν τω έξω,
με το σκότος να έχει την αρχική πρωτοβουλία, ή κινητοποιείται εκ των έσω,
με το σκότος να είναι το προϊόν του πάθους της και όχι η αιτία.
Η ήττα του θείου στην πρώτη περίπτωση ανταποκρίνεται στην θεία ενοχή και στη δεύτερη σε ένα σφάλμα,
σε οίκτο για το θυματοποιημένο φως,σε πνευματική περιφρόνηση της τυφλότητας της δημιουργίας,
σε μια τελική λύτρωση, ανάπλαση μέσω της φώτισης.
Τα πρόσωπα του δράματος δεν εμφανίζονται. Ο Χριστός ονομάζεται θυματοποίηση του φωτός,
η σωτηρία του ανθρώπου είναι η σωτηρία της ίδιας της θειότητας, ο άνθρωπος δεν σώζεται δια του Θεού, ο άνθρωπος σώζει τον Θεό.
Δημιουργούνται δίπολα μέσω των οποίων ο Χριστός θα κληθεί και θα φανερωθεί.
O Γνωστικισμός ηττάται βέβαια από τον Χριστιανισμό, αλλά παραμένει η Διαρχία.
Ο Γνωστικισμός επιβιώνει διαρκώς σε όλες τις μυστικές κοινότητες του Μεσαίωνα, οι οποίες δομούνται πάνω στον Γνωστικισμό.
Ηττάται μεν από τον Χριστιανισμό, διότι ο Χριστιανισμός ορθούται ως δόγμα, όμως παραμένει μια φιλοσοφική αντίληψη,
πριν ο Χριστιανισμός εδραιωθεί και συνεχίζει και κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση
και στον Ρομαντικό αιώνα και τελικά επηρεάζει τη φιλοσοφία του 20ου αιώνα.
Λαμπρόπουλος Νίκος
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ
Πεσόντων Μαχητών 47
Λιβαδειά 32100
τηλ: 2261023136
fax: 2261021481
https://www.facebook.com/SigxroniEkfrasi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου