Μίκης Θεοδωράκης: "Οραματίζομαι την αναγέννηση των Ελλήνων "

Δημοσιεύθηκε στο Free Press Weekend το Σάββατο 28/07/2012

Συνέντευξη στην Μάρα Μπέκα. 

Οραματίζεται μια Ελλάδα ανεξάρτητη και ελεύθερη, επιθυμεί το έργο του να υιοθετηθεί από όσους το αγαπούν και θυμώνει με εκείνους που το παρερμηνεύουν. Το όνομά του βαρύ σαν ιστορία και το έργο του αδιάλειπτο και διαχρονικό. Η ζωή του πλούσια σε εμπειρίες και λαμπερές δημιουργίες και η ψυχή του μοναχική σαν τον αετό. Τα δύο του χέρια αγάπησαν το ρυθμό και τη μελωδία, ταξιδεύοντάς τη σε όλο τον κόσμο. Γνώρισε ηγέτες χωρών, φιλοσόφους, πολιτικούς, καλλιτέχνες, τραγουδιστές, μα και απλούς πολίτες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης και αγαπήθηκε από τους Έλληνες για την πορεία του στο χρόνο, γιατί απλώς κανείς δεν κατάφερε να του τη σταματήσει… Σαν «παρεξηγημένος» πατέρας μαλώνει τα παιδιά του και εξοργίζεται όταν αυτά κοιμούνται και κωφεύουν, δεν ξεχνά όμως ότι πάνω από όλα είναι ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης. Το όνομά του είναι Μίκης Θεοδωράκης και, σαν άνθρωπος που στο αίμα του ρέει αίμα κρητικό, μίλησε στην «W» και ομολόγησε ότι το Α και το Ω στη ζωή του, με βάση την αγωγή του, είναι να κρατά στα χέρια του… την Ελλάδα. 

Μουσικοσυνθέτης, πολιτικός, άνδρας. Ποιος ρόλος θεωρείτε ότι είναι ο πιο επιτυχημένος; 

«Επιτυχημένος» για ποιον; Για εσάς; Για τον κόσμο; Για μένα; Σε ό,τι με αφορά, ξέρω μόνο ότι έκανα όσα μπορούσα να κάνω, με βάση τις ικανότητες και τα πιστεύω μου.

Όπως λέει μια ποιητική έκφραση, «κρατάς στα χέρια σου την Ελλάδα». Νιώθετε αυτό το βάρος, ειδικά σε περιόδους κρίσης της χώρας, όπως αυτή που διανύουμε τώρα; 

Το να πιστεύεις -ο οποιοσδήποτε πολίτης- ότι «κρατάς στα χέρια σου το παρόν και το μέλλον της πατρίδας σου» αποτέλεσε και αποτελεί το Α και το Ω της αγωγής μου. Και, συγχρόνως, την τραγωδία της ζωής μου, με την ιδιότητα του ιδεολόγου-πολίτη-πατριώτη, μιας και έχω ζήσει το 90% αυτής παρεξηγημένος και μόνος, σαν μια έρημη βάρκα μέσα στο απέραντο πέλαγος της αδιαφορίας των πολλών, όπως συμβαίνει και σήμερα. Όμως, το υπόλοιπο 10%, που δεν ήμουν μόνος, αλλά με πλήθη συνειδητοποιημένων πολιτών, με τους οποίους μοιραζόμουν τα ίδια ιδανικά, φτάνει για να πω ότι γνώρισα την πραγματική πληρότητα, χαρά και ευτυχία. Και ας ήταν χρόνια μεγάλων δοκιμασιών, εθνικών, κοινωνικών και προσωπικών. Όμως, ως φαίνεται, αυτή είναι η μοίρα της Ελλάδας: Να λάμπει μόνο μέσα στη δοκιμασία, δηλαδή την εξαίρεση, και να σβήνει κατά τις περιόδους της μίζερης ρουτίνας, που κινδυνεύει να γίνει κανόνας της εθνικής μας ζωής… 

Το σοκ που έχει προκληθεί από την οικονομική κρίση τα τελευταία χρόνια στις συνειδήσεις των Ελλήνων πολιτών κατά πόσο είναι δυνατόν να τρομοκρατήσει τον Μίκη Θεοδωράκη;

Έχω δει και έχω υποστεί τόσο πολλά στη ζωή μου, που τίποτα πια δεν είναι ικανό να με τρομοκρατήσει. Λυπάμαι, όμως, βαθύτατα, γιατί ο λαός μας γίνεται στόχος της πολιτικής του «σοκ και δέος» και γιατί, ακόμα και όταν ξυπνά, υπάρχουν οι επιτήδειοι για να τον ξανακοιμίσουν… Συχνά «κρούω τον κώδωνα του κινδύνου» για τους Έλληνες. Που, όμως, συνήθως είναι κουφοί… 

Διαχρονικά ισχύουν τα ίδια πράγματα στην πολιτική, στις σχέσεις, στην ιστορία, στις κοινωνικές πεποιθήσεις. Αν είχατε τη δυνατότητα να αλλάξετε κάτι από όλα αυτά, ποιο θα ήταν και με ποιον τρόπο θα το επιτυγχάνατε; 

Αυτό που θα με ενδιέφερε περισσότερο από όλα θα ήταν η κατάκτηση της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Ο πολιτικός μου αγώνας είναι μονότονα ο ίδιος από το 1941 (τη Γερμανική Κατοχή) έως σήμερα (την Τρόικα). Οραματίζομαι μια Ελλάδα ανεξάρτητη, ελεύθερη και αυτάρκη. Δηλαδή, τις προϋποθέσεις για μια καθολική αναγέννηση του ελληνικού λαού. 

Τα όνειρα ζωής που μέχρι στιγμής έγιναν πραγματικότητα ήταν καθαρά δική σας επιλογή; Υπάρχει κάτι που έχετε εγκαταλείψει στο μέσο της προσωπικής σας πορείας; Έχετε κάτι νέο τώρα κατά νου; 

Ευτυχώς για μένα υπάρχει η δημιουργική πλευρά στον τομέα του πνεύματος και της τέχνης. Εκεί η πορεία μου υπήρξε συνεχής και τίποτα και κανένας δεν μπόρεσε να τη σταματήσει. Και είναι ασφαλώς αυτό το στοιχείο που αποτελεί το εφόδιο και την πανοπλία που μου εξασφαλίζουν τη σταθερή πορεία και δράση ως Έλληνα και πολίτη.

Το έργο σας το χρησιμοποιούν και οι πολιτικοί σας αντίπαλοι, με αποτέλεσμα να παρερμηνεύεται στην πορεία το μήνυμά του από τον κομιστή. Πώς αισθάνεστε για αυτό;

Στην αρχή θυμώνω, όμως αμέσως μετά το διασκεδάζω.

Γνωρίζουμε ότι εσείς, σε σχέση με άλλους συνθέτες, πιστεύετε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί στο ποιος αναπαράγει το έργο σας. Ενδέχεται, όμως, το αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνεται στη μεγαλειώδη έμπνευσή σας. Πληγώνεστε; 

Αν κάποιος αγαπά πραγματικά ένα έργο μου, εγώ θα μετρήσω μόνο την αγάπη του, ανεξάρτητα από το όποιο αποτέλεσμα. Ούτως ή άλλως, το λέω για άλλη μία φορά, πιστεύω ότι απαγορεύεται να απαγορεύω.

Υπάρχουν σήμερα μουσικοσυνθέτες που θα μπορούσαν να εμπνευστούν από το πολιτικό γίγνεσθαι και από το συναίσθημα των Ελλήνων πολιτών, για να γράψουν ένα έργο-σημαία για τη χώρα; Πιστεύετε ότι υπάρχει φόβος αποτυχίας σε αυτό; 

Νομίζω ότι κάθε καλλιτέχνης επηρεάζεται από το περιβάλλον στο οποίο ζει και εργάζεται. Το να κατορθώσει κάποιος να κάνει ένα έργο-σημαία, όπως λέτε, πώς μπορεί να το μαντέψει κανείς; Όλα είναι πιθανά.

Όλοι οι μεγάλοι μουσικοί στην Ελλάδα και ερμηνευτές επιθυμούν να ερμηνεύσουν έργα σας. Νομιμοποιείται κάποιος να ισχυριστεί ότι έχει αφοσιωθεί αποκλειστικά στην προσφορά του έργου σας, στη συνεχή και αδιάλειπτη παρουσίασή του; 

Θα μου επιτρέψετε να παρατηρήσω ότι η χρήση της λέξης «μεγάλος» έχει γίνει στις μέρες μας τόσο συχνή, που κοντεύει να χάσει τη σημασία της. Καλοί, ικανοί, ταλαντούχοι βεβαίως υπάρχουν και είναι ελεύθεροι να επιλέξουν το δρόμο που θα ακολουθήσουν. Στο τέλος θα κριθούν εκ του αποτελέσματος.

Πώς αισθανθήκατε στο δίπλωμα του Στέφανου Θεοδωράκη; Θέλετε να του ευχηθείτε κάτι; 

Ο εγγονός μου, ο Στέφανος, έχει αποδείξει έως τώρα ότι κατέχει τη βάση της μουσικής, δηλαδή το ρυθμό. Κάνω πολλά όνειρα γι’ αυτόν, που ελπίζω ότι θα βγουν αληθινά.