Πηγή: Σύγχρονη έκφραση
Συνεχίζονται οι θετικές κριτικές του βιβλίου ''Δίστομο 10 Ιουνίου το ολοκαύτωμα'' του Γιώργου Θεοχάρη.
Δείτε εδώ ολοσέλιδο αφιέρωμα από την εφημερίδα ''Η ΕΠΟΧΗ''
Από την Μαρώ Τριανταφύλλου
Όταν ιστορούν οι ποιητές
Κυριακή, 16 Μαΐου 2010
Εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ
Μια πολύτιμη συλλογή μαρτυριών για τη σφαγή στο Δίστομο το 1944 από τον ποιητή Γιώργο Θεοχάρη
Το βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Έκφραση» στη Λειβαδιά είναι μια πνευματική όαση, όχι μόνο για την πόλη στην οποία εδράζεται αλλά και για ολόκληρη τη Βοιωτία. Όχι μόνο πεισματικά παραμένει βιβλιοπωλείο και μόνο βιβλιοπωλείο, αλλά είναι και ο τόπος σημαντικών εκδηλώσεων -ευλαβικά, κάθε δεύτερη Δευτέρα του μήνα- που αναζωογονούν πνευματικά την περιοχή και φέρνουν σε επαφή τους κατοίκους της με σημαντικούς ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων. Ο ιδιοκτήτης του και ψυχή της όλης προσπάθειας εδώ και είκοσι πάνω κάτω χρόνια, ο Νίκος Λαμπρόπουλος, πλαισιωμένος από φανατικούς φίλους, που συμμετέχουν στις συζητήσεις και δίνουν ιδέες για τις επόμενες εκδηλώσεις με τα ερωτήματά τους, τον τελευταίο καιρό προχώρησε και σε μια νέα δραστηριότητα, την εκδοτική. Μετά από δύο παιδικά βιβλία του Αρ. Ρούσσαρη («Μύθοι και Ιστορίες της Αρχαίας Βοιωτίας» και «Ο Μύθος της Έρκυνας και το ποτάμι της στη Λεβάδεια»), εξέδωσε το βιβλίο «Δίστομο, 10 Ιουνίου 1944», πόνημα μιας μακρόχρονης έρευνας για τη σφαγή στο Δίστομο από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής του Γιώργου Θεοχάρη, γνωστού ποιητή, που στο έργο του συνυπάρχει ο πολιτικός προβληματισμός, η ιστορική μνήμη, αλλά και ένας πλούσιος, βαθύς λυρισμός, ο πόνος για τους ανθρώπους και τους τόπους τους.
Μια αξιόλογη έρευνα
Ο Γ. Θεοχάρης, που είναι επίσης διευθυντής του πολύ ενδιαφέροντος περιοδικού «Εμβόλιμον», με έδρα την Παραλία Διστόμου στη Βοιωτία -«περιοδικάριος», αυτοσυστήνεται- συγκεντρώνει εδώ και χρόνια υλικό γι’ αυτήν τη γερμανική θηριωδία. Μέρος του υλικού έχει ήδη δημοσιευτεί σε δύο τεύχη του Εμβολίμου (21-22, Ιούνιος 1994 και τεύχος εκτός σειράς, Ιούνιος 2009). Όλη αυτή η ερευνητική προσπάθεια κατέληξε σε ένα ογκώδες βιβλίο στο οποίο περιλαμβάνονται χρονικά που εξιστορούν όχι μόνο την ίδια τη σφαγή αλλά και τι προηγήθηκε στην ευρύτερη περιοχή καθώς και τις επόμενες μέρες (Τάκης Λάππας, Γιάννης Μπασδέκης, Καίτη Μανωλοπούλου, Λάμπρος Μάλαμας, Pierre Amandry), μαρτυρίες ανθρώπων που είδαν με τα μάτια τους τη σφαγή και επίσημα κείμενα (μεταξύ των οποίων η εμπιστευτική αναφορά του νομάρχη Ι. Γεωργόπουλου προς το Υπ.Εσ. και η Έκθεση του αντιεισαγγελέα Αρείου Πάγου, Δ. Κιουσόπουλου, διευθυντή της κεντρικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου, που διατάσσει ανάκριση κατά των Γερμανών αξιωματικών για τη σφαγή Διστόμου και Καλαμίου κ.ά). Παρατίθεται επίσης πλούσιο υλικό σχετικά με την τύχη των υπευθύνων και το ακανθώδες ζήτημα των αποζημιώσεων, που δεν έχουν ακόμη (!) αποδοθεί. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μια επιλογή λογοτεχνικών καταθέσεων για τη σφαγή του Διστόμου, όπου ανθολογούνται κείμενα των Ασημάκη Πανσέληνου, Γιάννη Ρίτσου, Νικηφόρου Βρεττάκου, Σάββα Αγουρίδη, Καίτης Μανωλοπούλου, Χρήστου Μαλεβίτση, Σωτήρη Πατατζή κ.ά. Πολύ αξιόλογο είναι και το φωτογραφικό υλικό με φωτογραφίες -μεταξύ των οποίων επτά της Bούλας Παπαϊωάννου, και η περίφημη φωτογραφία της Μαρίας Παντίσκα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Life» του Dmitri Kessel.
«Δεν είμαι ιστορικός»...
Το βιβλίο «Δίστομο, 10 Ιουνίου 1944», παρουσιάστηκε, την Τρίτη, 4 Μαΐου, στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Μεταίχμιο. Ο Γ. Θεοχάρης μίλησε με συγκίνηση για την τραγωδία του Διστόμου, το προσωπικό του ενδιαφέρον για το ζήτημα, την πολύχρονη δουλειά συγκέντρωσης του υλικού του -από βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, αρχεία ακόμα και από το διαδίκτυο. «Δεν είμαι ιστορικός», είπε μερικές φορές, ζητώντας από τους μελλοντικούς αναγνώστες να συγχωρήσουν κάποια ατοπήματα και ελλείψεις που ίσως υπάρχουν στο βιβλίο. Μα καθώς διαβάζουμε το δικό του πεζοποίημα «Σ’ εσέ που με ταχύτητα περνάς προς την Αράχωβα» (σ. 516), δεν μπορούμε να μην θυμηθούμε τον Αριστοτέλη και τη σύγκριση ποίησης και ιστορίας: «φιλοσοφώτερον και σπουδαιότερον ποίησις ιστορίας εστίν» ούτε και να μην κάνουμε τη σκέψη πως κάποτε η ιστορική μνήμη έχει ανάγκη την ευαισθησία των ποιητών πριν να περάσει στων ιστορικών τα χέρια η αφήγηση και η ερμηνεία της ιστορίας.
Αυτό άλλωστε έγινε και στην εκδήλωση: τον ποιητή διαδέχτηκε στο βήμα ο ιστορικός Μιχάλης Λυμπεράτος, διδάκτωρ Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ο οποίος ανέλυσε το ιστορικό γεγονός της σφαγής του Διστόμου και τη βιβλιογραφική προσέγγισή του. Χαρακτήρισε το βιβλίο ως «το πιο πλήρες μέχρι σήμερα σώμα ιστορικών πληροφοριών για τη σφαγή του Διστόμου», ενός γεγονότος που δεν έχει διερευνηθεί ιστορικά όσο θα έπρεπε, τονίζοντας πως «στην Ελλάδα η πραγματική ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε, ως επί το πλείστον, ακαδημαϊκή υπόθεση, έτυχε μιας ασφυκτικής διαμεσολάβησης από τον πολιτικό λόγο, υπέστη τη διαστρέβλωση μιας εκτεταμένης ιδεολογικής χειραγώγησης, και παρέμεινε σχεδόν στα σπάργανα στη σχολική εκπαίδευση». Υπογράμμισε ότι στο βιβλίο το γεγονός διερευνάται ως ιστορική πραγματικότητα αλλά και ως ιστορικό βίωμα, ως «τμήμα της δημόσιας ιστορίας, διακύβευμα της κοινής γνώμης, αναδεικνύοντας τους αναπόφευκτους μηχανισμούς επικαθορισμού της μνήμης από επάλληλα στρώματα ερμηνειών, που γεννά η ίδια η εξέλιξη της κοινωνικής πραγματικότητας».
Ποιος είπε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν; Και πράγματι αυτό είναι ένα ιδιαίτερο στοιχείο του βιβλίου. Βοηθά τον αναγνώστη να δει τις ερμηνείες που έλαβε η ναζιστική θηριωδία, τους τρόπους που αναγνώστηκε από την επίσημη πολιτεία η τραγωδία, τις προσπάθειες ακόμη και αλλοίωσης της ιστορικής μνήμης, όχι μόνο με την υποβάθμιση της σημασίας τέτοιων γεγονότων αλλά κάποτε και με μια προσπάθεια δικαιολόγησης της σφαγής. Είναι άλλωστε πολύ παλιά τέχνη αυτό. Το 414 η ναυμαχία μεταξύ Αθηναίων και Συρακουσίων έληξε με ήττα της Αθήνας. Στην αναπαράστασή της, όμως, στα εγκαίνια του ανακαινισμένου Φλαβιανού Αμφιθεάτρου, ο αυτοκράτορας Τίτος προτιμά να της δώσει μια διαφορετική έκβαση: τώρα οι Αθηναίοι είναι οι νικητές και κατορθώνουν την απόβαση. Δεν χρειάζεται να πούμε πως οι Ρωμαίοι ταυτίζονταν με τους Αθηναίους και, άρα, δεν έπρεπε να χάσουν σ‘ αυτήν την σύγκρουση. Η αρένα εκείνη τη στιγμή ήταν το ίδιο το πεδίο της Ιστορίας και οι κυρίαρχοι Ρωμαίοι, ξανάγραφαν την Ιστορία όπως αυτοί ήθελαν. Ποιος είπε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν; Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο βιβλία σαν αυτό είναι και χρήσιμα και απαραίτητα. Άξιο μνείας και το καλοστημένο φωτογραφικό κολάζ που κοσμεί το εξώφυλλο (ρίχνοντας μια πρώτη πρόχειρη ματιά, νόμιζα πως έβλεπα φωτογραφίες από τη γενοκτονία των Αρμενίων ή τη μικρασιατική καταστροφή, αλλά μήπως δεν ενώνονται από την αλυσίδα του αίματος όλες αυτές οι συμφορές;).
Μαρώ Τριανταφύλλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου