Η ριψοκίνδυνη απαγωγή του στρατηγού Κράιπε

Ο Κράιπε (κέντρο), με κατεβασμένο το κεφάλι, στις πλαγιές του Ψηλορείτη, κατά τη διάρκεια της απαγωγής. Δίπλα του, δεξιά, ο Φέρμορ, επίσης με χαμηλωμένο το βλέμμα. Η κόπωση είναι ανάγλυφη στα πρόσωπα όλων των ανδρών.

Πηγή/Αναδημοσίευση: Η Καθημερινή

Οι συμπτώσεις παίζουν πάντοτε τον δικό τους ρόλο, ειδικά εν καιρώ πολέμου. Παράδειγμα, η ιστορική απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε στην κατεχόμενη Κρήτη από τον Πάτρικ Λι Φέρμορ, τον Στάνλεϊ Μος και τους Κρήτες συντρόφους τους: άλλος ήταν ο αρχικός τους στόχος, όχι ο Κράιπε. Αυτό ακριβώς το χρονικό της πιο διάσημης, ίσως, απαγωγής στην ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχουμε αυτές τις μέρες την ευκαιρία να διαβάσουμε εις διπλούν: τα βιβλία «Η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε» του ίδιου του Φέρμορ και το «Κακό φεγγαραντάμωμα» του Γ. Στάνλεϊ Μος, εξιστορούν τη συναρπαστική περιπέτεια όπως την έζησαν οι δύο άνδρες (κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά).
Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος του Φέρμορ; Ο μισητός στρατηγός Φρίντριχ-Βίλχελμ Μιούλερ, διοικητής των γερμανικών δυνάμεων στο Ηράκλειο και υπεύθυνος της σφαγής στον Βιάνο της Κρήτης. Ωστόσο, ακόμα και η ιδέα της απαγωγής καθεαυτή ήταν ζήτημα συγκυρίας: μετά την ιταλική συνθηκολόγηση τον Σεπτέμβριο του 1943, οι Ιταλοί επιτελείς των μονάδων τους στην Κρήτη, και κυρίως ο στρατηγός Αντζέλικο Κάρτα, κατάλαβαν πως κινδύνευαν. Ο ίδιος ο Κάρτα, προσωπικά, ζήτησε μυστική συνάντηση με τον Φέρμορ προκειμένου να διαπραγματευθεί τους όρους παράδοσής του στους Βρετανούς και, πάνω απ’ όλα, της διαφυγής του από το νησί.
Πράγματι, ο Φέρμορ και ο Κάρτα συμφώνησαν σε όλα και έπειτα από οργανωμένο σχέδιο ο Ιταλός στρατηγός διέφυγε με σκάφος από ερημικό σημείο του νησιού για τη βόρεια Αφρική, μαζί με τον Φέρμορ που τον ακολούθησε προσωρινά εκεί. Στο Κάιρο, ο Φέρμορ είχε την ιδέα πως θα μπορούσαν να κάνουν κάτι ανάλογο με τον Γερμανό Μιούλερ - αυτή τη φορά βέβαια χωρίς την επιθυμία και τη συνεργασία του κατακτητή! Η σκέψη αυτή του Φέρμορ ήρθε σε μια στιγμή κατά την οποία είχε γίνει γνωστό πως οι Σύμμαχοι δεν σκόπευαν να πραγματοποιήσουν απόβαση στην Κρήτη, οπότε η όλη επιχείρηση θα βοηθούσε εξαιρετικά στην ανύψωση ηθικού των Κρητών - και θα γελοιοποιούσε τους Γερμανούς.
Ο Φέρμορ πρότεινε την ιδέα στους ανωτέρους του, έγινε δεκτή (όχι χωρίς κάποιες επιφυλάξεις), του δόθηκε η διαταγή να συστήσει ειδική ομάδα και, μάλιστα, προήχθη σε ταγματάρχη. Στις αρχές του 1944, και μετά την επιστροφή του Φέρμορ στην Κρήτη, το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή - εκεί ακριβώς όμως συνέβη κάτι που παραλίγο να το τινάξει στον αέρα: ο Μιούλερ θα αναχωρούσε για τα Χανιά, την επόμενη μετάθεσή του. Αντί όμως να ακυρωθεί η επιχείρηση, ο Φέρμορ και ο Στάνλεϊ Μος απλώς άλλαξαν στόχο: στη θέση του Μιούλερ, θα απήγαγαν τον αντικαταστάτη του στο Ηράκλειο, τον στρατηγό Χάινριχ Κράιπε. Κανένας δεν ήξερε πολλά πράγματα γι’ αυτόν, παρά μόνον ότι μόλις είχε φτάσει απ’ το ρωσικό μέτωπο.

Σε συνεργασία με τους αντιστασιακούς Μανώλη Πατεράκη, Γιώργο Τυράκη, Στρατή Σαβιολάκη, Μιχάλη Ακουμιανάκη, Ηλία Αθανασάκη, Αντώνη Ζωιδάκη, Μήτσο Τζατζά, Χναράκη, Κόμη, Παπαλεωνίδα και Ζωγραφιστό, οι Φέρμορ και Μος προχώρησαν στο φιλόδοξο, ριψοκίνδυνο σχέδιο. Οπως γράφει η Αρτεμις Κούπερ στη μεγάλη βιογραφία του Φέρμορ «Μια περιπέτεια» (εκδ. Μεταίχμιο), ακόμα και οι ίδιοι έμεναν άναυδοι από αυτό που ετοιμάζονταν να κάνουν, ενθουσιάζονταν και τρόμαζαν την ίδια στιγμή.

Το χρονικό της απαγωγής μοιάζει με μυθιστόρημα, έχει άφθονες στιγμές αγωνίας αλλά και απρόσμενου γέλιου, δεν λείπουν το δράμα (όπως ο θάνατος του οδηγού του Κράιπε) ούτε όμως και οι στιγμές ανθρωπιάς (το πώς ήρθαν κοντά Φέρμορ και Κράιπε στις κακοτράχαλες πλαγιές του Ψηλορείτη).

Για την Ιστορία, η απαγωγή πραγματοποιήθηκε στην Κνωσό, στις 26 Απριλίου του 1944. Η ομάδα θα καταφέρει να φτάσει στη νότια Κρήτη και να διαφύγει στην Αίγυπτο στις 14 Μαΐου έπειτα από μια μνημειώδη πορεία γεμάτη κινδύνους, στερήσεις και τολμηρά κατορθώματα. Τα γερμανικά αντίποινα ήταν βέβαια πολύ σκληρά και αρκετοί αμφισβητούν έως σήμερα τη σκοπιμότητα της επιχείρησης.
Μετά τον πόλεμο, πάντως, ο Φέρμορ πληροφορήθηκε πως όταν διαδόθηκε το νέο της απαγωγής στους κόλπους των απλών Γερμανών στρατιωτών του Ηρακλείου, πολλοί το γιόρτασαν με μπίρες: ο Κράιπε δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής διοικητής...

Υπερμαραθώνιος στην Κρήτη, στα χνάρια της απαγωγής
Το «Κακό φεγγαραντάμωμα: Το χρονικό της απαγωγής του Στρατηγού Κράιπε» του Στάνλεϊ Μος είναι το βιβλίο που έκανε διάσημο το κατόρθωμα της μικρής αντιστασιακής ομάδας. Ηταν μπεστ σέλερ στη Βρετανία και έγινε ταινία το 1957 με τον Ντερκ Μπόγκαρντ στον ρόλο του Φέρμορ. Περισσότερο εθνογραφικό απ’ ό,τι ιστορικό, το βιβλίο αποτελεί τη ρομαντική εξιστόρηση ενός ανθρώπου που έζησε από πρώτο χέρι τα γεγονότα. Η έκδοση περιλαμβάνει ένθετο με χάρτες της περιοχής και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Η «Απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε» του Πάτρικ Λι Φέρμορ είναι η διήγηση της επιχείρησης μέσα από τη ματιά του μεγάλου συγγραφέα. Οι δύο φίλοι είχαν συμφωνήσει ότι ο Μος, ο οποίος κρατούσε ημερολόγιο κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, θα ήταν εκείνος που θα έλεγε πρώτος την ιστορία, με αποτέλεσμα το έργο του Φέρμορ να αρχίσει να γράφεται μετά το 1965. Στην έκδοση περιλαμβάνονται οι πολεμικές αναφορές που έστελνε ο Φέρμορ από την Κρήτη, καθώς και ένας πρόσφατος οδηγός από τους Κρις και Πίτερ Γουάιτ, με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για κάποιον που θέλει να περιηγηθεί σήμερα στη διαδρομή που ακολούθησε η ομάδα. Χαρακτηριστικό είναι ότι η βρετανική εταιρεία διοργάνωσης αθλητικών events ECR Sport Ltd ετοιμάζει φέτος διεθνή υπερμαραθώνιο στην Κρήτη, στα χνάρια της απαγωγής Κράιπε, το KreipeRun 2016. Από 20 έως 21 Μαΐου 250 συμμετέχοντες θα διανύσουν τα 154 χιλιόμετρα της διαδρομής που έκανε ο Φέρμορ και η ομάδα του με χρονικό όριο ολοκλήρωσης τις 30 ώρες.