Στο νοτιοδυτικό άκρο του
νομού Βοιωτίας και 25 χλμ. από την Λιβαδειά βρίσκεται το ιστορικό χωριό
Δίστομο, έδρα ομώνυμου Δήμου που περιλαμβάνει τα Δ.Δ. Διστόμου και
Στειρίου.
Σε απόσταση 9 χιλιομέτρων από το Δίστομο βρίσκεται η Παραλία
Διστόμου με τον οικισμό Άσπρα Σπίτια, και ο Άγιος Νικόλαος, που
βρέχονται από τον Κορινθιακό Κόλπο.
Η νεότερη ιστορία του Διστόμου είναι σημαντική. Στις 25 Μαρτίου του 1821 στην τοποθεσία «Τρία Έλατα», ο Αθανάσιος Διάκος ορκίστηκε αρχηγός του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων. Στις 7 Ιανουαρίου του 1827 διεξήχθη η νικηφόρα μάχη του Διστόμου με αρχηγό τον Γ. Καραϊσκάκη που σήμανε την οριστική απομάκρυνση των Τούρκων από την περιοχή.
Το Δίστομο είναι ένα από τα μαρτυρικά χωριά της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, στις 24 Απριλίου 1944 οι Γερμανοί εκτέλεσαν στην τοποθεσία «Καρακόλιθος» 134 πολίτες. Στις 10 Ιουνίου του 1944 συντελέστηκε ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα πολέμου, όταν οι Γερμανοί σκότωσαν στο Δίστομο 218 κατοίκους (μεταξύ αυτών γέροντες, παιδιά και γυναίκες) και στη συνέχεια έκαψαν όλο το χωριό.
Σύγχρονο μνημείο στην τοποθεσία «Καρακόλιθος», έξω από το Δίστομο, μαρτυρά τον τόπο εκτέλεσης των 134 πολιτών τον Απρίλιο του 1944. Επίσης το Μνημείο Ολοκαυτώματος που έχει τοποθετηθεί στο Δίστομο μαρτυρά τα ονόματα των θυμάτων της μεγάλης σφαγής τον Ιούνιο του 1940. Επίσης δίπλα στο Δημαρχείο λειτουργεί Μουσείο Θυμάτων του Ναζισμού. Τέλος, στην είσοδο του Διστόμου δεσπόζει το γλυπτό, ύψους 7 μ., με τίτλο «Παγκόσμιο φιλί», που φιλοτέχνησε ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών των Αθηνών, Γ. Καλακάλας. Πρόκειται για ένα σύμβολο Ειρήνης και Συμφιλίωσης μεταξύ των λαών.
Η περιοχή του Διστόμου κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Στο Καστρί Διστόμου σώζονται τμήματα προϊστορικού πελασγικού φρουρίου. Στο εσωτερικό του φρουρίου υπάρχει ερειπωμένος οικισμός και έξω από το τείχος τάφος της πελασγικής περιόδου.
Στην περιοχή του Διστόμου υπήρχαν κατά την αρχαιότητα οι πόλεις Άμβρυσσος (ή Άμβροσσος), στην θέση του Διστόμου, η Στείριδα, στο χωριό Στείρι και ο Μεδεών, στην παραλία του Διστόμου.
Η αρχαία Άμβροσσος
Η Άμβροσσος (ή Άμβρυσσος) είναι αρχαία Φωκική πόλη, χτισμένη στην μικρή εύφορη κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα στα όρη Παρνασσός, Κίρφη και Ελικώνας. Eντοπίζεται στην ίδια θέση με το σημερινό χωριό Δίστομο. Από επιγραφικές μαρτυρίες είναι γνωστή και ως Άμβρυσ(σ)ος, Άμβρωσσος ή Άμφρυσ(σ)ος. Οφείλει το όνομά της στον ήρωα και ιδρυτή της Άμβροσσο.
Από την Άμβροσσο διερχόταν η Σχιστή οδός, που κατευθυνόταν στην ιερή πόλη των Δελφών. Η Άμβροσσος έλεγχε τις διόδους της οδού αυτής, όπως και του δρόμου προς τον Κορινθιακό. Όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας (Φωκικά κεφ. 36), το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας που την περιέβαλε ήταν γεμάτη από αμπέλια, ενώ ο περιηγητής αναφέρει την ύπαρξη και χρήση ενός θάμνου, που ονομάζεται κόκκος και χρησιμοποιείται για βαφή. Ο Παυσανίας κάνοντας μνεία στην οχύρωσή της, αναφέρει ότι περιβαλλόταν από διπλό τείχος.
Ιστορία
Η ΄Αμβροσσος ήταν μία από τις πόλεις που κατέστρεψε το 480 π.Χ. ο Περσικός στρατός του Ξέρξη στο πέρασμά του από την Φωκίδα. Αργότερα καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β’ κατά τον Γ’ Ιερό Πόλεμο. Το 198 π.Χ. καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και το 250 μ.Χ. καταστράφηκε από Γαλάτες και Κέλτες.
Στη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου επήρθε και η αλλαγή της ονομασίας της από Άμβροσσος σε Δίστομο, κατά πάσα πιθανότητα από ένα πηγάδι με δύο στόμια που υπήρχε εκεί. Για μεγάλο χρονικό διάστημα συνυπήρχαν και τα δύο ονόματα.
Το 1200 μ.Χ. το Δίστομο καταλήφθηκε από τους Φράγκους, το 1300 από τους Καταλανούς και το 1460 από τους Τούρκους.
Στις ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, έχουν αποκαλυφθεί τμήματα του τείχους της αρχαίας πόλης δίπλα από τον οικισμό του Διστόμου[1]. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η καταστροφή του τείχους έγινε από τον Φίλιππο τον Β’ κατά τη διάρκεια του Γ’ ιερού Πολέμου.
Αρχαιολογική Συλλογή Διστόμου
Η Αρχαιολογική Συλλογή Διστόμου στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο, που χτίστηκε το 1903. Περιλαμβάνει ευρήματα κυρίως της αρχαίας φωκικής πόλης Αμβρόσσου, που βρισκόταν στη θέση του σημερινού Διστόμου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής τα οποία χρονολογούνται από τα προϊστορικά έως και τα ρωμαϊκά χρόνια.
Παραπομπές:
Πάνος Παναγιωτόπουλος
Έργο Ε.Ε. «Δρόμοι του Παυσανία», Πανεπιστήμιο Πατρών
Πηγές:
Η νεότερη ιστορία του Διστόμου είναι σημαντική. Στις 25 Μαρτίου του 1821 στην τοποθεσία «Τρία Έλατα», ο Αθανάσιος Διάκος ορκίστηκε αρχηγός του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων. Στις 7 Ιανουαρίου του 1827 διεξήχθη η νικηφόρα μάχη του Διστόμου με αρχηγό τον Γ. Καραϊσκάκη που σήμανε την οριστική απομάκρυνση των Τούρκων από την περιοχή.
Το Δίστομο είναι ένα από τα μαρτυρικά χωριά της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, στις 24 Απριλίου 1944 οι Γερμανοί εκτέλεσαν στην τοποθεσία «Καρακόλιθος» 134 πολίτες. Στις 10 Ιουνίου του 1944 συντελέστηκε ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα πολέμου, όταν οι Γερμανοί σκότωσαν στο Δίστομο 218 κατοίκους (μεταξύ αυτών γέροντες, παιδιά και γυναίκες) και στη συνέχεια έκαψαν όλο το χωριό.
Σύγχρονο μνημείο στην τοποθεσία «Καρακόλιθος», έξω από το Δίστομο, μαρτυρά τον τόπο εκτέλεσης των 134 πολιτών τον Απρίλιο του 1944. Επίσης το Μνημείο Ολοκαυτώματος που έχει τοποθετηθεί στο Δίστομο μαρτυρά τα ονόματα των θυμάτων της μεγάλης σφαγής τον Ιούνιο του 1940. Επίσης δίπλα στο Δημαρχείο λειτουργεί Μουσείο Θυμάτων του Ναζισμού. Τέλος, στην είσοδο του Διστόμου δεσπόζει το γλυπτό, ύψους 7 μ., με τίτλο «Παγκόσμιο φιλί», που φιλοτέχνησε ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών των Αθηνών, Γ. Καλακάλας. Πρόκειται για ένα σύμβολο Ειρήνης και Συμφιλίωσης μεταξύ των λαών.
Η περιοχή του Διστόμου κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Στο Καστρί Διστόμου σώζονται τμήματα προϊστορικού πελασγικού φρουρίου. Στο εσωτερικό του φρουρίου υπάρχει ερειπωμένος οικισμός και έξω από το τείχος τάφος της πελασγικής περιόδου.
Στην περιοχή του Διστόμου υπήρχαν κατά την αρχαιότητα οι πόλεις Άμβρυσσος (ή Άμβροσσος), στην θέση του Διστόμου, η Στείριδα, στο χωριό Στείρι και ο Μεδεών, στην παραλία του Διστόμου.
Η αρχαία Άμβροσσος
Η Άμβροσσος (ή Άμβρυσσος) είναι αρχαία Φωκική πόλη, χτισμένη στην μικρή εύφορη κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα στα όρη Παρνασσός, Κίρφη και Ελικώνας. Eντοπίζεται στην ίδια θέση με το σημερινό χωριό Δίστομο. Από επιγραφικές μαρτυρίες είναι γνωστή και ως Άμβρυσ(σ)ος, Άμβρωσσος ή Άμφρυσ(σ)ος. Οφείλει το όνομά της στον ήρωα και ιδρυτή της Άμβροσσο.
Από την Άμβροσσο διερχόταν η Σχιστή οδός, που κατευθυνόταν στην ιερή πόλη των Δελφών. Η Άμβροσσος έλεγχε τις διόδους της οδού αυτής, όπως και του δρόμου προς τον Κορινθιακό. Όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας (Φωκικά κεφ. 36), το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας που την περιέβαλε ήταν γεμάτη από αμπέλια, ενώ ο περιηγητής αναφέρει την ύπαρξη και χρήση ενός θάμνου, που ονομάζεται κόκκος και χρησιμοποιείται για βαφή. Ο Παυσανίας κάνοντας μνεία στην οχύρωσή της, αναφέρει ότι περιβαλλόταν από διπλό τείχος.
Ιστορία
Η ΄Αμβροσσος ήταν μία από τις πόλεις που κατέστρεψε το 480 π.Χ. ο Περσικός στρατός του Ξέρξη στο πέρασμά του από την Φωκίδα. Αργότερα καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β’ κατά τον Γ’ Ιερό Πόλεμο. Το 198 π.Χ. καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και το 250 μ.Χ. καταστράφηκε από Γαλάτες και Κέλτες.
Στη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου επήρθε και η αλλαγή της ονομασίας της από Άμβροσσος σε Δίστομο, κατά πάσα πιθανότητα από ένα πηγάδι με δύο στόμια που υπήρχε εκεί. Για μεγάλο χρονικό διάστημα συνυπήρχαν και τα δύο ονόματα.
Το 1200 μ.Χ. το Δίστομο καταλήφθηκε από τους Φράγκους, το 1300 από τους Καταλανούς και το 1460 από τους Τούρκους.
Στις ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, έχουν αποκαλυφθεί τμήματα του τείχους της αρχαίας πόλης δίπλα από τον οικισμό του Διστόμου[1]. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η καταστροφή του τείχους έγινε από τον Φίλιππο τον Β’ κατά τη διάρκεια του Γ’ ιερού Πολέμου.
Αρχαιολογική Συλλογή Διστόμου
Η Αρχαιολογική Συλλογή Διστόμου στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο, που χτίστηκε το 1903. Περιλαμβάνει ευρήματα κυρίως της αρχαίας φωκικής πόλης Αμβρόσσου, που βρισκόταν στη θέση του σημερινού Διστόμου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής τα οποία χρονολογούνται από τα προϊστορικά έως και τα ρωμαϊκά χρόνια.
Παραπομπές:
- [1] Arxaiologia.gr, Άρθρο του αρχαιολόγου Φώτη Ντάσιου (pdf)
Πάνος Παναγιωτόπουλος
Έργο Ε.Ε. «Δρόμοι του Παυσανία», Πανεπιστήμιο Πατρών
Πηγές:
- Δίστομο, www.discoverviotia.gr
- Άμβροσσος (Δίστομο), Ancient Greece, Archaeological Sites of Greece
- Άμβροσσος, Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου