Γερμανικές αποζημιώσεις: Ήταν ιδέα… θα γίνει πράξη; - Από την Χριστίνα Σταμούλη

Χριστίνα Ι. Σταμούλη*

Αναδημοσίευση: Εφημέριδα των Συντακτών

Ο ξένος που επισκέπτεται το Δίστομο ίσως να αντιλαμβάνεται την ιδιαίτερη αύρα του μικρού αυτού τόπου στους πρόποδες του Παρνασσού. Εδώ, πριν από 23 χρόνια άνθησε μια ιδέα που προηγούμενή της δεν υπήρχε μέχρι τη στιγμή εκείνη. Επρόκειτο για την ιδέα της δικαστικής διεκδίκησης των πολεμικών επανορθώσεων, τις οποίες η σύγχρονη δημοκρατική Γερμανία οφείλει στους σημαδεμένους –από τις αποτρόπαιες πράξεις των ναζιστικών στρατευμάτων– κατοίκους της μικρής κωμόπολης.

Ήταν Φεβρουάριος του 1995, όταν γερμανόφωνοι ασπρομάλληδες γέροντες έφτασαν στο χειμωνιάτικο Δίστομο, σε μια προσκυνηματική επίσκεψη, με διάθεση μεταμέλειας και απόδοσης τιμής. Δεν ήταν πρωτόγνωρο για τους κατοίκους της πόλης. Γίνονταν συχνά-πυκνά δέκτες τέτοιων επισκέψεων.

Πάντα καλοδεχούμενοι οι εκπρόσωποι του έθνους που τους αιματοκύλησε, 50 χρόνια πριν. Κανείς ποτέ δεν θα μας πει, με βεβαιότητα, αν ήταν άνθρωποι που είχαν βάψει με αίμα τα χέρια τους, εκείνη την αποφράδα ημέρα της 10ης Ιουνίου 1944, ή αν ανήκαν στους γερμανόφωνους εκείνους που κουβαλούν μέσα τους, ακόμη και σήμερα, την αποκαλούμενη «δεύτερη ενοχή». Τους συνόδευε ένας ιερωμένος ο οποίος θεώρησε καλό να δηλώσει ότι «μεταφέρει τον χαιρετισμό της χώρας του».

Στην αντιφώνησή του, ο Γιάννης Σταμούλης, πρώτος αιρετός νομάρχης Βοιωτίας, του αντέτεινε: «Δεν αρκεί ένας χαιρετισμός, Αιδεσιμότατε, η επίσημη Γερμανία οφείλει στο Δίστομο έμπρακτη συγγνώμη!».

Από εκείνη τη σπουδαία στιγμή πέρασαν πολλά χρόνια και το επίσημο ελληνικό κράτος μάλλον ολιγώρησε. Μετά λόγου γνώσεως, υποστηρίζουμε ότι καμία κυβέρνηση της τελευταίας αυτής εικοσαετίας δεν ακολούθησε δομημένο και οργανωμένο σχέδιο, ούτε ποτέ επελέγησαν συγκεκριμένοι στόχοι και μέσα.

Εξαίρεση αυτής της γενικότερης ραθυμίας αποτέλεσε η απόφαση για την άσκηση παρέμβασης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το 2009 και η απόφαση για τη σύσταση και τη λειτουργία της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών.

Εν όψει της συζήτησης στην Ολομέλεια της Βουλής, στις 17 Απριλίου, του Πορίσματος της Διακομματικής Επιτροπής, θα ήταν ίσως σκόπιμο να κάνουμε μια αποτίμηση των όσων έγιναν μέχρι σήμερα αναφορικά με το μείζον αυτό θέμα.

Η κυριότερη και η πιο στενόχωρη διαπίστωση είναι ότι ο μέσος πολίτης δεν αισθάνεται μέχρι σήμερα ισχυρός κοινωνικός εταίρος της υπόθεσης των επανορθώσεων, ενώ όταν απευθυνόμαστε γενικότερα στην κοινή γνώμη διαπιστώνουμε ότι επικρατεί πλήρης σύγχυση γύρω από τη νομιμότητα και τη σκοπιμότητα της διεκδίκησης, αλλά και γύρω από το βασικό διεκδικούμενο. Επιπλέον, υστερούμε στην ανάπτυξη επιχειρημάτων υπέρ της ελληνικής άποψης.

Πώς θα μπορούσε, συνεπώς, η ψήφιση του Πορίσματος να αποτελέσει βάση για περαιτέρω δράση;

Επιτυγχάνοντας την ομόφωνη ψήφισή του, θα σηματοδοτηθεί η έξοδος από ένα πλαίσιο επικεντρωμένο, αποκλειστικά και μόνον, γύρω από τον υπολογισμό του ύψους των επανορθώσεων. Σε δεύτερο επίπεδο μπορούμε, εκκινώντας από την ομόφωνη ψήφισή του, να επικεντρωθούμε στον σχεδιασμό της στρατηγικής εκείνης με την οποία η Γερμανία θα υποχρεωθεί κάποια στιγμή να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Θα πρέπει, βέβαια, να βρεθεί ταυτοχρόνως ο τρόπος να αναπτυχθεί μια τέτοια στρατηγική, προκειμένου να παραχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Είναι προφανές πως μόνο με αυτόν τον τρόπο θα αποκρούσουμε τις συντονισμένες και απλόχερα χρηματοδοτούμενες προσπάθειες της επίσημης Γερμανίας να αποδομήσει τη διεκδίκηση που ξεκίνησε από τους πρόποδες του Παρνασσού.

*δικηγόρος – διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια διαχειρίστρια του Αρχείου Ιωάννη Ε. Σταμούλη ΑΜΚΕ