Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου: Τραγωδία και κάθαρση!

Αριστομένης Συγγελάκης

Μέλος της Σ.Ε. του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης

των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα

και μέλος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου.

aristomenis.syngelakis@gmail.com

 Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου: Τραγωδία και κάθαρση!

Ο σφαγέας Μίλλερ, τα ναζιστικά εγκλήματα και η παραχάραξη της Ιστορίας!

«Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου. Εκτελέσατε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών καθώς και όλους όσοι συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας».

Στρατηγός Φρίντριχ Βίλχελμ Μύλλερ, Ηράκλειο, Σεπτέμβριος 1943.

«Οι ναζί δεν έδειξαν ποτέ κάτι περισσότερο από το δειλό, άνανδρο, ωχρό προσωπείο ενός δολοφόνου που αποποιείται την πράξη του. Ενώ βασάνιζαν και σκότωναν συστηματικά άμαχους ανθρώπους, διαβεβαίωναν καθημερινά σ’ ευγενικό και μαλακό τόνο ότι τάχα δεν άγγιζαν ούτε τρίχα και ότι ποτέ άλλοτε δεν είχε γίνει επανάσταση τόσο ανθρώπινη κι αναίμακτη.»

Σεμπάστιαν Χάφνερ, 1939 (αναφερόμενος στην τρομοκρατία του Γ’ Ράιχ εναντίον του γερμανικού λαού την περίοδο 1933-1939).

Από τις 14 έως τις 16 Σεπτεμβρίου του 1943, 401 άνθρωποι δολοφονήθηκαν στις επαρχίες Βιάννου και Ιεράπετρας, στο δεύτερο μεγαλύτερο Ολοκαύτωμα της χώρας, κατ’ εντολήν του σφαγέα Φρίντριχ Βίλχελμ Μίλερ. Μόνο από τον Αμιρά, το χωριό μου, δολοφόνησαν 117 συγχωριανούς μας. Ανάμεσά τους και ο παππούς μου Αριστομένης, οι τρεις αδελφοί του, Παύλος, Ιωάννης και Ματθαίος και ο πατέρας τους Νικόλαος. Συνολικά πέντε άτομα από το ίδιο σπίτι! Δύο ακόμα αδέλφια του παππού μου στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα αλλά επέζησαν. Από την ευρύτερη οικογένεια μετράμε δεκάδες νεκρούς. Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα από την έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη των Ν. Καζαντζάκη, Ι. Κακριδή, Ι. Καλιτσουνάκη και Κ. Κουτουλάκη, που επισκέφθηκαν την επαρχία μας σχεδόν δυο χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα: «Η Επιτροπή δεν θα λησμονήση ποτέ το σπαρακτικόν θέαμα που αντίκρυσεν καθώς έφθανεν εις τον Αμιράν, διά να διαπιστώση τα ανωτέρω εκτεθέντα· επί του τόπου της εκτελέσεως εύρε συγκεντρωμένας περί τας 300 γυναίκας μελανηφορούσας μετά των τέκνων των, θρηνούσας, κοπτομένας και μυρολογούσας. Την επομένην το πρωίαν επί του τόπου της εκτελέσεως ετελέσθη επιμνημόσυνος δέησις, την σπαρακτικότητα της οποίας αμυδρώς μόνον δύνανται να αποδώσουν αι ληφθείσαι φωτογραφίαι»[1].

Κι όμως, ακόμα και σ’ αυτό το φοβερό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, τα χαλκεία του Γ’ Ράιχ προσπάθησαν να παρέμβουν για να παραχαράξουν την Ιστορία! Είναι χαρακτηριστικό το τηλεγράφημα της στρατιωτικής δύναμης της Βέρμαχτ, που επιχειρούσε στα χωριά της Βιάννου και της Δυτικής Ιεράπετρας, το οποίο απεστάλη στις 4 τα ξημερώματα της 15^ης Σεπτεμβρίου 1943, μετά την πρώτη μέρα του εφιαλτικού τριημέρου. «Επιχείρηση Βιάννος: Οι στόχοι της ημέρας δεν εκπληρώθηκαν. Μέχρι στιγμής, 280 Έλληνες, οι οποίοι πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν, σκοτώθηκαν. Τα χωριά Κάτω Σύμη και Πεύκος κάηκαν. Ο ανδρικός πληθυσμός της Άνω Βιάννου συνελήφθη. Τώρα, συνολικά έχουν συλληφθεί 310 άνδρες.». Κατ’ αρχάς σοκάρει ο κυνισμός των Γερμανών ναζί: 280 πολίτες είχαν ήδη δολοφονηθεί αλλά στο τηλεγράφημα δηλώνουν ότι «οι στόχοι της ημέρας δεν εκπληρώθηκαν». Και γι’ αυτό συνέχισαν τις επόμενες δύο ημέρες το αποτρόπαιο έργο τους δολοφονώντας συνολικά 401 αθώους και ανυπεράσπιστους πολίτες. Όμως ακόμα πιο εξοργιστική είναι η αναφορά ότι, δήθεν, οι 401 πολυαγαπημένοι συγγενείς, συγχωριανοί και συνεπαρχιώτες μας, «πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν» (!), όταν όλοι γνωρίζουμε ότι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ και ανά ομάδες, με τη χαρακτηριστική ναζιστική οργάνωση και σαδιστική μεθοδικότητα.

Τι συνδέει τη Ρόζα Λούξενμπουργκ με το Ολοκαύτωμα της Βιάννου;

Στις 17 Γενάρη 1919, 48 ώρες μετά την άνανδρη, βάρβαρη και εν ψυχρώ δολοφονία της Ρόζας Λούξενμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ, οι εφημερίδες του Βερολίνου φιλοξενούσαν την επίσημη εκδοχή του γερμανικού κράτους σύμφωνα με την οποία οι δύο επαναστάτες «πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν». Όπως σημειώνει ο σπουδαίος Γερμανός νομικός και δημοσιογράφος Σεμπάστιαν Χάφνερ, που αντιτάχθηκε στον χιτλερικό εφιάλτη, η μέθοδος αυτή αποτελούσε συνήθη πρακτική για την εκκαθάριση πολιτικών αντιπάλων «ανατολικά του Ρήνου». Η μεθόδευση αυτή αποκαλύπτει την πάγια πρακτική των ναζί να αποστέλλουν ψευδείς, χαλκευμένες αναφορές, προκειμένου να αποκτήσουν άλλοθι ή ελαφρυντικά για τα αποτρόπαια εγκλήματά τους ενώπιον των δικαστηρίων ή της Ιστορίας. Το ίδιο έκαναν και στο Κομμένο, τους Λυγκιάδες και αλλού. Μία πρακτική που έρχεται από το 1919… Το αυγό του φιδιού χρειάστηκε μερικές δεκαετίες να επωαστεί μέχρι να εκδηλώσει τις πραγματικές του διαθέσεις και να αιματοκυλίσει τη Βιάννο, την Ελλάδα και την κατεχόμενη Ευρώπη.

Οι Γερμανοί προσπάθησαν να καλύψουν το έγκλημά τους.

Πέραν όμως της σημαντικής αυτής αποκάλυψης, υπάρχει κι άλλο ένα στοιχείο συγκλονιστικό: οι Γερμανοί ζήτησαν από τον τότε Πρωτοσύγκελλο και κατόπιν Αρχιεπίσκοπο Κρήτης Ευγένιο Ψαλιδάκη να υπογράψει ψεύτικη δήλωση. Κι αυτός, με απαράμιλλο θάρρος, τους απάντησε: «Τουφεκίστε με, αλλά ψεύτικη δήλωση δεν υπογράφω, γιατί είδα με τα μάτια μου γυναίκες ξεκοιλιασμένες».

Οι σφαγείς χόρευαν επί των πτωμάτων ειρωνευόμενοι τις ολοφυρόμενες γυναίκες και φωνάζοντας ναζιστικά συνθήματα

Όμως τι έκαναν αμέσως μετά τις μαζικές εκτελέσεις αμάχων οι σφαγείς της Βέρμαχτ; Χαρακτηριστικά τα αποσπάσματα της Έκθεσης των Καζαντζάκη, Κακριδή, Καλιτσουνάκη: «Εκ των εκτελεστών άλλοι μεν απεχώρησαν εις τον Κρεββατάν και άλλοι έμειναν εις τον Αμιράν, εγκατασταθέντες δε εις μίαν αυλήν ολίγον απέχουσα από του τόπου της εκτελέσεως ήρχισαν να τρώγουν και να διασκεδάζουν περιπαίζοντες και τας ολοφυρομένας γυναίκας και μιμούμενοι τας κραυγάς της απελπισίας των «Παναγιά μου, Παναγιά μου!». Όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Συνέχισαν το έργο τους στον Κρεββατά: «Μετά την εκτέλεσιν συνεκεντρώθησαν εις τον Κρεββατάν και τα εκτελεστικά αποσπάσματα Βαχού, Αμιρών και Κεφαλοβρύσου και υπό τους ήχους φωνογράφου ήρχισαν να διασκεδάζουν επί του δώματος του Γ. Ζωάκη και έπειτα μεθυσμένοι κατελθόντες εχόρευαν επί των πτωμάτων των εκτελεσθέντων φωνάζοντες “Χάιλ Χίτλερ” και “Ζήτω η Γερμανία” (ελληνιστί).».

Αμέσως μετά το γλέντι τους επί των πτωμάτων, στις 4.00 τα ξημερώματα της 15^ης Σεπτεμβρίου 1943, οι Γερμανοί ολοκλήρωσαν τις ημερήσιες «υποχρεώσεις» τους, στέλνοντας το συγκεκριμένο τηλεγράφημα! Δυστυχώς όμως, συνέχισαν το φρικτό τους έργο για δύο ακόμη ημέρες. Συνολικός απολογισμός του Ολοκαυτώματος των χωριών της Βιάννου και της Δυτικής Ιεράπετρας: 401 νεκροί, δέκα χωριά έγιναν στάχτη, εκ θεμελίων καταστράφηκαν 950 οικίες. Κρίσιμη λεπτομέρεια: πριν ανατινάξουν τα σπίτια λεηλάτησαν και λήστεψαν ό,τι πολύτιμο υπήρχε και το φόρτωσαν στα ζώα και ούτε εκείνα ξαναγύρισαν πια.  

Η Βιάννος βυθίστηκε στο πένθος, ορφάνεψε, ρήμαξε αλλά δεν λύγισε! Πέντε, μόλις, μήνες μετά το Ολοκαύτωμα επανήλθε στους αγώνες: στέριωσε νέο αντάρτικο στην περιοχή και διοχέτευσε αντάρτες που έδρασαν στις μάχες της Παναγιάς, του αεροδρομίου Καστελλίου Πεδιάδος (μέσα Σεπτεμβρίου 1944) και στη νικηφόρα μάχη του Μαραθίτη-Φορτέτσας (11 Οκτωβρίου 1944)!

Η γερμανική προπαγάνδα συνεχίζεται και μετά το πέρας της Κατοχής!

 Όμως, με μεγάλη μας λύπη διαπιστώνουμε ότι η διακίνηση ψευδών και αβάσιμων στοιχείων συνεχίζεται και από τις μετακατοχικές γερμανικές κυβερνήσεις! Και τι δεν έχει κατά καιρούς επικαλεστεί το βαθύ γερμανικό κράτος, προκειμένου να μην αναλάβει την ευθύνη για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που διέπραξε το Γ’ Ράιχ στην Ελλάδα: είναι ενδεικτική η επίσημη απάντηση του γερμανικού δημοκρατικού κράτους στον θρυλικό Αργύρη Σφουντούρη, σύμφωνα με την οποία το Ολοκαύτωμα του Διστόμου ήταν «αναπόφευκτα γεγονότας στο πλαίσιο πολεμικών επιχειρήσεων» και συνεπώς οι οικογένειες των θυμάτων δεν δικαιούνται αποζημιώσεων!

Ο Γολγοθάς των επιζώντων

Ο σταυρός του μαρτυρίου ήταν βαρύτερος για όσους επέζησαν. Μετά το αιματοκύλισμα ακολούθησε η πείνα, η δυστυχία, ο εμφύλιος σπαραγμός. Οι οικογένειες των θυμάτων, οι χήρες και τα ορφανά, με μαύρα ρούχα και μαύρη την καρδιά, αντιμετώπισαν την αδιαφορία, τον προπηλακισμό, την κοινωνική περιφρόνηση, τη μοναξιά και τη στέρηση. Τα ορφανά ήταν κοινωνικοί παρίες, που υπέστησαν με βιαιότητα τον κοινωνικό αποκλεισμό και τον ταξικό διαχωρισμό. Αναρωτήθηκε άραγε πότε κανείς πώς επέζησαν οι χήρες και τα ορφανά; Πώς οι  μητέρες περιέσωσαν το μέλλον των παιδιών τους μέσα από τη στάχτη, μόνες κι αβοήθητες, χωρίς την υποστήριξη του ελληνικού κράτους και με προκλητικά απούσα την υπεύθυνη για το δράμα τους Γερμανία; Επίσης αναρωτήθηκε άραγε ποτέ κανείς πόσα προικισμένα στο πνεύμα ορφανά καταδικάστηκαν σε χειρωνακτική δουλειά, στο εργοστάσιο της εσωτερικής μετανάστευσης ή, αλίμονο!, στα εργοστάσια των ίδιων των Γερμανών; Ακόμη αναρωτήθηκε ποτέ κανείς πώς, πότε, με ποιους πόρους και ποια μέσα έγινε η αναστήλωση των ερειπίων της Επαρχίας Βιάννου και ολόκληρης της Ελλάδας, που έμοιαζε με «χαμένη πατρίδα»; Όχι άδικα, ο αγώνας της Βιαννίτισσας, της Διστομίτισσας, της Καλαβρυτινής, της Ανωγειανής, της Σφακιανής, της γυναίκας από το Κομμένο, την Υπάτη, τη Δαμάστα, το Σάρχο, το Σοκαρά, το Κέντρος Ρεθύμνου, την Κάνδανο, τα Κερδύλλια, τη Μουσιωτίτσα, τη Δράκεια Μαγνησίας, την Κλεισούρα, το Χορτιάτη, της ηρωίδας γυναίκας, μάνας, χήρας, που αγωνίζεται για να μεγαλώσει τα παιδιά της με αξιοπρέπεια είναι ταυτισμένος με τον αγώνα του λαού μας. Έναν αγώνα για προκοπή, δικαιοσύνη και εθνική αξιοπρέπεια!

Έγκλημα χωρίς τιμωρία!

Σήμερα, ανήμερα της μαύρης επετείου της εισόδου της Βέρμαχτ στη Θεσσαλονίκη, κανείς δεν δικαιούται να έχει πλέον αμφιβολία για το γεγονός ότι το Γ’ Ράιχ αιματοκύλισε, λεηλάτησε, λήστεψε και ισοπέδωσε την Ελλάδα! Για να υπάρξει κάθαρση στην τραγωδία της Κατοχής απαιτείται αφ’ ενός η δίκαιη τιμωρία των θυτών και αφετέρου η εύλογη ικανοποίηση των θυμάτων. Όμως, αντί η δημοκρατική Γερμανία να συμβάλλει στην προσπάθεια σύλληψης και τιμωρίας των υπευθύνων για τα Ολοκαυτώματα έκανε διαχρονικά τα πάντα για να σώσει από τη Δικαιοσύνη ακόμα και τους πιο στυγνούς εγκληματίες πολέμου, με πλέον χαρακτηριστική την περίπτωση Μαξ Μέρτεν, του σφαγέα των σχεδόν 60.000 Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Ο Μέρτεν, αν και είχε καταδικαστεί στην Ελλάδα σε 25 χρόνια φυλάκιση, κατόπιν ισχυρότατων πιέσεων στις οποίες ενέδωσε το 1959 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου, τελικά εκδόθηκε στη Γερμανία, όπου, χωρίς να δικαστεί, απηλλάγη με βούλευμα! (Τι μου θυμίζει αυτό άραγε…).

Αλλά και σε ό,τι αφορά στην ικανοποίηση των δίκαιων απαιτήσεων των θυμάτων, η μετακατοχική Γερμανία ακολούθησε μία αποπροσανατολιστική και, επί της ουσίας, προκλητικά αδιάλλακτη στάση, μετερχόμενη κάθε μέσου ώστε να μην υποχρεωθεί να αποζημιώσει τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας και τον ελληνικό λαό στο σύνολό του για τα φοβερά δεινά που υπέστη.

Τους απαντούμε: μόνο με «Δικαιοσύνη και Αποζημίωση!»[2] θα επέλθει η κάθαρση στην ανείπωτη τραγωδία της Κατοχής! Ή, στη γλώσσα που μοιάζουν να καταλαβαίνουν καλύτερα: οι κανόνες είναι κανόνες, οι οφειλές πρέπει να αποπληρωθούν. Keine Tricks! (Χωρίς κόλπα!)

---

[1] Καζαντζάκης Ν, Κακριδής Ι, Καλιτσουνάκης Ι, Κουτουλάκης Κ, «Έκθεσις της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη», Έκδοση Δήμου Ηρακλείου, Ηράκλειο 1983, σελ. 47 (η Επιτροπή επισκέφθηκε την επαρχία Βιάννου το καλοκαίρι του 1945).

[2] Σύνθημα της ομάδας ‘AK Distomo’ από το Αμβούργο κατά τη διάρκεια της δίκης στη Χάγη (12-16.9.2011).