17 Νοεμβρίου 1973- φωτογραφικό αφιέρωμα(βίντεο). Από την ιστοσελίδα Lefterianews

Πηγή/Αναδημοσίευση: Lefterianews

“Από τις βόμβες στη Νομική”
Η ιστορία της αντίστασης των φοιτητών στην δικτατορία της 21ης Απριλίου με βάση έγχρωμο κινηματογραφικό υλικό από την εξέγερση του Πολυτεχνείου που παρουσιάζεται για πρώτη φορά και πενήντα μαρτυρίες στελεχών του φοιτητικού κινήματος, μελών παράνομων αντιστασιακών οργανώσεων που είχαν υιοθετήσει δυναμικές μορφές πάλης εναντίον της χούντας, πανεπιστημιακών, καλλιτεχνών αλλά και ανθρώπων που υπηρέτησαν το καθεστώς των συνταγματαρχών.
Το ειδικό αφιέρωμα της εκπομπής ξεκινά από την 21 Απριλίου του 67 όταν, σε ένα παιχνίδι της ιστορίας, οι φοιτητές έχουν καταλάβει το Πολυτεχνείο της Αθήνας και κορυφώνεται εφτά χρόνια αργότερα με την εξέγερση των φοιτητών στον ίδιο χώρο.
Στα πρώτα πέτρινα χρόνια της χούντας, όταν ο Στυλιανός Παττακός απαγορεύει ακόμη και την μίνι-φούστα, η μοναδική μορφή αντίστασης είναι κάποιες προκηρύξεις που δεν έχουν παρά πολύ μικρή απήχηση. Έτσι αρκετές οργανώσεις καταφεύγουν σε βομβιστικές ενέργειες. Στο πρώτο επεισόδιο περιγράφεται το κλίμα της εποχής, τα βασανιστήρια της δικτατορίας και μιλούν αντισταστιακοί και καλλιτέχνες, πρώην μέλη του ΡΦ, της Δημοκρατικής Άμυνας, της οργάνωσης «20η Οκτώβρη», καθώς και της ομάδας «Άρης» που προσπάθησε να δυναμιτίσει την αμερικανική πρεσβεία. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 ένα νέο φοιτητικό κίνημα ξεκινά στα Πανεπιστήμια που κορυφώνεται με την κατάληψη της Νομικής τον Νοέμβριο του ’73 και το οποίο αλλάζει τους σχεδιασμούς των παράνομων οργανώσεων.



Για να δείτε όλο το υλικό ( Βίντεο και φωτογραφίες κάντε ΚΛΙΚ ΕΔΩ )



“Η λάθος πληροφορία”
Έγχρωμο, ανέκδοτο κινηματογραφικό υλικό από την εξέγερση του Πολυτεχνείου αλλά και μια σειρά νέες μαρτυρίες, μετατρέπουν το δεύτερο επεισόδιο για την ιστορία του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος σε ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Για πρώτη φορά, μέσα από τις διηγήσεις των φοιτητών που άρχισαν την κατάληψη του Πολυτεχνείου στις 14 Νοεμβρίου του 1973 αποκαλύπτεται ότι όλα ξεκίνησαν τυχαία, από μία λανθασμένη πληροφορία…
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα παρασκήνια που οδήγησαν στο κίνημα του Ναυτικού τον Μάιο του ’73 όπως τα διηγούνται οι πρωτεργάτες του, ο «διάλογος» ανάμεσα στον Κυριάκο Σταμέλο που διαπραγματεύθηκε την έξοδο των φοιτητών και τον Μιχάλη Γουνελά, επικεφαλής του τανκ που έσπασε την πόρτα, το βράδυ της 16ης προς την 17η Νοεμβρίου καθώς και η διήγηση του υφυπουργού της τότε κυβέρνησης Μαρκεζίνη για το κλίμα στο επιτελείο του Παπαδόπουλου και την ψυχολογική κατάσταση του δικτάτορα που άλλοτε είναι έξαλλος και άλλοτε κατηφής μπροστά στις διαγραφόμενες εξελίξεις.
Οι παλιοί βομβιστές των πρώτων χρόνων της δικτατορίας αλλά και οι πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος που οδήγησε στην εξέγερση της 17ης Νοέμβρη του ’73 παίρνουν τις αποστάσεις τους και κρίνουν την ομόνυμη τρομοκρατική οργάνωση. Ένας απ αυτούς θα πεί στο τέλος: «εμείς είμαστε η πραγματική 17η Νοέμβρη»…

ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Τη Δευτέρα 12/11 , την Τρίτη 13/11 και την Τετάρτη 14/11, κάθε μεσημέρι γίνεται συγκέντρωση αποκλειστικά και μόνο από φοιτητές του ΕΜΠ στο χώρο του Πολυτεχνείου στην Πατησίων με συνθήματα αμιγώς πολιτικά. Ακούστηκε το σύνθημα «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ», ενώ για πρώτη φορά τέθηκε και το «ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ». Οι συγκεντρωμένοι ήμασταν καθημερινά γύρω στα 150 με 200 άτομα.
Μαρτυρία του Γιάννη Ευλογημένου , φοιτητή πολιτικού μηχανικού β’ έτος στο ΕΜΠ
Έξω όμως από το Πολυτεχνείο, στη στάση της Πατησίων μαζευότανε κόσμος, κυρίως μαθητές, που παρακολουθούσαν και μετέδιδαν, από στόμα σε στόμα το γίγνεσθαι στο χώρο αυτό με συνέπεια από το πρωί της Τετάρτης να έχει ήδη μαζευτεί (στην Πατησίων) αρκετός μαθητόκοσμος.
Το κύριο θέμα της συζήτησης στο φοιτητικό κίνημα ήταν τότε η διαδικασία των επερχόμενων φοιτητικών εκλογών οι οποίες θα γινότανε σε κλίμα «φιλελευθεροποίησης» της χούντας και δινότανε η ευκαιρία να αποκτηθούν δημοκρατικοί και μη ελεγχόμενοι από τους χουντικούς, φοιτητικοί σύλλογοι.
Σε κύκλους φοιτητών, πιο επαναστατικών όπως και εγώ, πιστεύαμε ότι αυτό δεν ήταν το πιο σημαντικό μιας και την προηγούμενη χρονιά είχαμε εκλέξει δικές μας Επιτροπές, είχαμε αναπτύξει έντονο φ.κ. με πολλές ελεύθερες Συνελεύσεις στις περισσότερες σχολές και με σταθμούς, τις απεργίες διαρκείας των σχολών του Πολυτεχνείου και την κατάληψη του κτιρίου της Νομικής.
Τετάρτη 14/11 μαζευτήκαμε πάλι φοιτητές του Πολυτεχνείου στην αυλή και φωνάζαμε συνθήματα. Μαζευότανε συνέχεια κόσμος απ’ έξω . Γύρω στο μεσημέρι οι εκλεγμένες Επιτροπές του Πολυτεχνείου συγκαλούν Συνελεύσεις ταυτόχρονα και στις 5 τότε σχολές με θέμα την στάση μας στις επερχόμενες φοιτητικές εκλογές. Θέλω να επισημάνω ότι οι Παράνομες φοιτητικές παρατάξεις ο «ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ» (στον οποίο ανήκα και εγώ τότε) και ήταν η κύρια δύναμη στο ΕΜΠ , αλλά και η «ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ» προώθησαν αυτές τις συνελεύσεις σε αντιπερισπασμό της διογκούμενης καθημερινής διαδήλωσης με καθαρό πολιτικό περιεχόμενο. Πράγματι το πέτυχαν αυτό γιατί όλοι οι φοιτητές μπήκαμε στις συνελεύσεις και αποχωρήσαμε από την αυλή.
Γύρω στο απόγευμα όμως έρχονται φοιτητές από την Νομική και την ΦΜΣ περί τα 200 άτομα και διαδήλωσαν μπροστά στην πόρτα του Πολυτεχνείου. Δεν συνάντησαν όμως κανένα φοιτητή του Πολυτεχνείου και άρχισαν σιγά – σιγά να διαλύοντα. Αρκετοί όμως από αυτούς δεν αποχώρησαν.
Μέσα στις συνελεύσεις μαθαίνουμε ότι έξω γίνεται διαδήλωση από τους φοιτητές της ΦΜΣ και αρκετοί από μας που είχαμε βαρεθεί να ακούμε ήπιες συζητήσεις περί εκλογών, βγήκαμε πάλι έξω στην αυλή, μπροστά στην κεντρική πύλη. Τώρα ο κόσμος από έξω είχε μεγαλώσει αρκετά και ορισμένοι μαθητές είχαν περάσει και μέσα στο χώρο του Πολυτεχνείου.
Εκείνη την εποχή φοβόμασταν ακόμα και τον ίσκιο μας. Αν βλέπαμε ξένα άτομα, υποθέταμε ότι ήταν της Ασφάλειας. Εκείνη όμως την στιγμή βλέποντας τα πρόσωπα των μαθητών, κανείς από μας δεν αμφέβαλε για αυτούς.
Αρχίσαμε να συζητάμε για την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Μερικοί από μας , όπως και εγώ, θεωρούσαμε την κατάληψη σαν την πιο προχωρημένη μορφή αντίστασης στην χούντα, ειδικά την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Το είχαμε συζητήσει πολλές φορές και οι σοβαροί συνάδελφοι φοιτητές μας το απέτρεπαν με επιχειρήματα ότι απαιτείται μεγάλος αριθμός για να πετύχει, ότι δεν μπορούμε να περιφρουρούμε όλη την περίφραξη του Πολυτεχνείου και άλλα παρόμοια.
Οι συνελεύσεις είχαν τελειώσει και είχαν όλοι μαζευτεί στην κεντρική είσοδο μεταξύ πύλης και τις εισόδους των Καλών Τεχνών και της Πρυτανείας. Οι συνάδελφοι φοιτητές από τον ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟ (μαζί τους συμφωνούσε και η ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ ) άρχισαν προπαγάνδα για να αποτρέψουν την κατάληψη . Τότε σηκώθηκε και μίλησε ο Σάκης ο Παπαθεοδώρου από τους μηχανολόγους που μόλις είχε γυρίσει από τον στρατό ( εκείνες τις μέρες επιστρέφανε οι στρατευμένοι από την χούντα φοιτητές από τον Φλεβάρη 1973 ). Ο Σάκης κάλεσε τους φοιτητές να αποχωρήσουν από το Πολυτεχνείο. Μετά ανέβηκα και εγώ στα σκαλάκια της Πρυτανείας και μίλησα υπέρ της κατάληψης. Διαμορφώθηκαν δύο στρατόπεδα και τα δύο αποφασισμένα να επιβάλλουν την γνώμη τους. Οι κατά της κατάληψης μαζεύτηκαν στην πίσω αυλή και με στοιχισμένη παρέλαση πέρασαν ανάμεσα μας και βγήκαν έξω από την πύλη. Δεν πέτυχαν τίποτα και το επιχείρησαν μάταια ξανά και για δεύτερη φορά Οι περισσότεροι από αυτούς αποχώρησαν από το Πολυτεχνείο. Κάποιοι φίλοι μου πήγαν σινεμά στην Αλκυονίδα και όταν τελείωσε η παράσταση, ξαναγύρισαν πίσω. Άλλοι πάλι βγήκαν έξω αλλά δεν είχαν καρδιά να φύγουν και παρέμεναν θεατές στην Πατησίων.
Κοιτάζαμε ο ένας τον άλλο, γυρνάγαμε το κεφάλι στο γύρω ήμασταν πολλοί, καμιά χιλιάδα. Ο κύβος ερίφθη«ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ» «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ» . Εκεί μπροστά στην κεντρική πύλη αποφασίζουμε να προχωρήσουμε στην κατάληψη (θα ήταν γύρω στις επτά περίπου ) και ορίστηκε η πρώτη Συντονιστική Επιτροπή της κατάληψης από τους Σηφιανό Νίκο αρχιτέκτονα ( ανήκε στον επαναστατικό χώρο) , Λογοθέτη Στέλιο χημικό μηχανικό ( ανήκε στην ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ ) και Ευλογημένος Γιάννης πολιτικός μηχανικός ( ανήκα στο ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟ ) Την δημιουργία της πρώτης Συντονιστικής εξιστορεί ο Νίκος Σηφιανός σε προφορική συνέντευξη όπως δημοσιεύτηκε στο βιβλίο «ΟΝΕΙΡΟ ΗΤΑΝΕ» ΤΩΝ Αγγελή και Δαφέρμου στην σελίδα 138 Σ’ αυτή την ομάδα προστέθηκε αργότερα και ο Σταύρος ο Λυγερός από την ΦΜΣ.
Εμείς η πρώτη ομάδα που ξεκίνησε την οργάνωση της κατάληψη ήμασταν φοιτητές του Πολυτεχνείου. Οργανώσαμε ομάδες περιφρούρησης και διαφύλαξης των άλλων δύο εισόδων της Τοσίτσα και της Στουρνάρη. Συγκροτήσαμε ομάδα παραγωγής συνθημάτων και γραφής των σε πρόχειρα πλακάτ. Τότε μια ομάδα μηχανολόγων (θυμάμαι αυτή την στιγμή μόνο τον Μιχάλη τον Κόχειλα ) μας πρότεινε να βάλουμε σε λειτουργία έναν πειραματικό ραδιοφωνικό σταθμό που βρισκότανε στο κτίριο των Μηχανολόγων. Ούτε και οι ίδιοι δεν θα μπορούσαν τότε να φανταστούν ότι αυτή η μικρή μονάδα που είχε εμβέλεια μόνο μέχρι τα Εξάρχεια, θα γινότανε με την βοήθεια ερασιτεχνών μη φοιτητών που έφεραν μεγαλύτερα μηχανήματα, ο περίφημος ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου.
Έτσι ξεκίνησε η κατάληψη του Πολυτεχνείου. Αυθόρμητα χωρίς σχέδιο αλλά με άτομα που το είχαν ονειρευτεί και περίμεναν απλά την κατάλληλη στιγμή. Δεν θα γινότανε ποτέ όμως αν δεν υπήρχαν αυτοί οι πολλοί μαθητές που στάθηκαν όλη μέρα από έξω και μετά και μέσα και έξω. Χωρίς αυτούς τους εκατοντάδες αποφασισμένους μαθητές που έμειναν εκεί όλη την μέρα, φτιάχνοντας έναν συνδετικό ιστό ανάμεσα στους πρωινούς διακόσιους επαναστάτες φοιτητές του ΕΜΠ με τους απογευματινούς 250 επαναστάτες φοιτητές της ΦΜΣ οι οποίοι αν δεν συναντούσαν τους μαθητές της Πατησίων θα είχαν έγκαιρα αποχωρήσει. Τέλος χάρη σ’ αυτούς νοιώσαμε την δύναμη ότι ήμασταν αρκετοί για να προχωρήσουμε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου.
Με το που ήρθε το βράδυ μαζεύτηκε πάρα πολύς κόσμος στην Πατησίων. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου είχε αρχίσει. Μετά τις δώδεκα επέστρεψαν και αυτοί που είχαν αποχωρήσει και πολλοί περισσότεροι. Τότε άρχισε η διαβούλευση ποιος θα συμμετείχε στην Συντονιστική Επιτροπή. Από εκείνη την στιγμή ένοιωθα ότι δεν με άγγιζε αυτή η μάζωξη περί Συντονιστικής και παρέμεινα με τους αγωνιστές που φώναζαν συνθήματα στην κεντρική πύλη.
Έμεινα συνέχεια μέσα στο Πολυτεχνείο. Δεν κοιμήθηκα ούτε λεπτό. Αποχώρησα από τους τελευταίους όταν τα ξημερώματα του Σαββάτου ήρθαν στρατιώτες με άσφαιρα πυρά και μας πήραν από την πίσω αυλή των Μηχανολόγων συνοδεία μέχρι έξω από την πύλη της Στουρνάρη και μέχρι τα Εξάρχεια προστατεύοντας μας από τους αφηνιασμένους αστυνομικούς.

Το χρονικό διάστημα μέχρι την πολιτική αλλαγή μας βρίσκει διαλυμένους και χωρίς αντίσταση στην χούντα του Ιωαννίδη. Τότε ζήσαμε τεράστια πολιτική και ψυχολογική πίεση από τους διαφωνούντες της κατάληψης που μας κατηγορούσανε για διάλυση του φ.κ. Η ιστορία μας δικαίωσε. Το δικό μας Πολυτεχνείο έγινε το Πολυτεχνείο όλων των Ελλήνων.

Λίγες μέρες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου , ο Νίκος Μαστοράκης καλεί μερικούς από τους φοιτητές που συμμετείχαν στην εξέγερση για να μιλήσουν για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου...
Παραθέτουμε τη μαρτυρία της Μιράντας Δρογκάρης - Απειρανθίτου :
Ο Μαστοράκης έχει υποσχεθεί ότι η εκπομπή δεν θα λογοκριθεί και ότι ο καθένας θα είναι ελεύθερος να πει τη γνώμη του . Έχει ζητήσει εγγυήσεις ότι κανείς δεν θα έχει συνέπειες , ό,τι κι αν πει...
Αρχίζουν οι ερωτήσεις και ο Μαστοράκης ακολουθεί πιστά τη "γραμμή" των δικτατόρων...
Αναφέρεται σε "αναρχικά στοιχεία" που θέλουν να ανατρέψουν την "έννομων τάξι" χωρίς να προσφέρουν λύσεις , μην αφήνοντας άλλη επιλογή στην κυβέρνηση παρά την επέμβαση και παράλληλα απόσειση των ευθυνών της για τα όσα τραγικά συνέβησαν...
Χαρακτηριστικό είναι ότι η κάμερα δείχνει σε πρώτο πλάνο έναν νεαρό φοιτητή με κοτσίδα και τσιρότο στο μάτι , θέαμα ιδιαίτερα αναρχικό για τα δεδομένα της εποχής...
Ακολουθεί ο συγκεκριμένος διάλογος με τον Γιώργο Δρογκάρη , φοιτητή :
Γιώργος: Θέλουμε κατάργηση των διαταγμάτων που μεταφέρουν τις φοιτητικές εκλογές μετά τις 15/2 -που είναι αδύνατον διότι έχουμε εξετάσεις- και δίνουν τους εκλογικούς καταλόγους σε μη εκλεγμένη επιτροπή, επίσης τα διατάγματα 93, το 69 περί πειθαρχικού, το 180 περί κυβερνητικού επιτρόπου, τα 720 και 1347 περί στρατεύσεως...
Εκεί ο Μαστοράκης ξαφνιάζεται. Δεν περίμενε τέτοιες απαντήσεις. Προσπαθεί να γυρίσει τη συζήτηση στα συνθήματα
Μαστοράκης: ...θα πρέπει να δεχθείτε ότι από κει και πέρα, τα συνθήματα που ακούστηκαν από το σταθμό του Πολυτεχνείου δεν ήταν μόνο φοιτητικά. Τα αιτήματα που ο κόσμος έμαθε δεν ήταν αυτά που μου εκθέτετε εσείς τώρα
Γιώργος: Αυτά ήταν τα βασικά αιτήματα. Από κει και πέρα το να υπάρχει Μία δημοκρατική διοίκηση στο φοιτητικό χώρο συνεπάγεται περισσότερες ελευθερίες και στο γενικό χώρο.
Μαστοράκης: .... ποιος τα έγραψε αυτά τα συνθήματα, γιατί με κάνετε να πιστεύω ότι οι φοιτητές δεν είχαν καμία σχέση με συνθήματα όπως «λαοκρατία», «αναρχία»,...κάτω οι πάντες,... υπήρχαν τουλάχιστον είκοσι συνθήματα με τη λέξη «κάτω».
Γιώργος: Μερικά κάτω ήταν και φοιτητικά.
Μαστοράκης: Μπορείτε να μου τα αναφέρετε;
Γιώργος: ...το ότι θέλουμε δημοκρατία δεν νομίζω ότι είναι....
Μαστοράκης: (διακόπτει συναινετικά) Νομίζω ότι θα ήταν παράλογος όποιος θα μπορούσε να σας αρνηθεί(!) το ότι να θέλετε δημοκρατία είναι αντίσταση.
Γιώργος: Από κει και πέρα το «κάτω η εξουσία» δεν νομίζω ότι ήταν φοιτητικό....
Μικρή παύση κι αμέσως μετά...αυτό που θέλαμε ν’ ακούσουμε όλοι. Αυτό που ποτέ κανείς πιο πριν στη διάρκεια της δικτατορίας δεν είχε τολμήσει να ξεστομίσει στην εθνική τηλεόραση:
Γιώργος: (συνεχίζει)...αρκεί η εξουσία να πηγάζει από το λαό... Θέλουμε εξουσία που να πηγάζει από το λαό.
Ο «δημοσιογράφος» παρουσιαστής προχωρά σε κανονική ανάκριση. Επιμένει να ρωτά τους συμμετέχοντες αν μπήκαν εθελοντικά στο Πολυτεχνείο. Χαρακτηριστικό ότι κάποιον απ’ τους ομιλητές που είπε ότι μπήκε στο Πολυτεχνείο χωρίς να το θέλει, για να βοηθήσει μια κοπέλα που είχε χτυπηθεί από σφαίρα, τον ξαναρωτάει: «αν είχατε την ευχέρεια να διαλέξετε θα μπαίνατε στο Πολυτεχνείο;». Επιμένει να λέει ότι ο πομπός του Πολυτεχνείου εξέπεμπε συνθήματα μηδενιστικά. Τους ρωτά τι δουλειά είχαν οι οικοδόμοι και οι Μεγαρείς στο Πολυτεχνείο (οι τελευταίοι διαμαρτυρόμενοι για την απαλλοτρίωση των χωραφιών τους για τη δημιουργία εργοστασίου του Ανδρεάδη),...
Τους ρωτά ακόμη και για τα πολιτικά τους φρονήματα..
.Αν είναι δυνατόν! Κάτω από τέτοιες συνθήκες! Κάτω από την απειλή των όπλων! Αυτό κυριολεκτικά. Γιατί αυτό ήταν το σκηνικό της συνέντευξης όπως μου διηγήθηκε μετά ο Γιώργος:
Τους είχαν μεταφέρει στο Κέντρο εκπαίδευσης βαρέων όπλων πυροβολικού (ΚΕΒΟΠ) από τη Χωροφυλακή το προηγούμενο βράδυ με συνοδεία αστυνομικών που τους σημάδευαν συνέχεια με αυτόματα. Την άλλη μέρα το πρωί τους πάνε στο ΚΨΜ του στρατοπέδου. Εκεί βρίσκεται ο Μαστοράκης με συνεργείο της ΥΕΝΕΔ, ο Ζουρνατζής, υφυπουργός τύπου της κυβέρνησης Μαρκεζίνη και διάφοροι αξιωματικοί. Υπάρχουν και πολλοί άλλοι κρατούμενοι. Τους ζητούν να πάρουν μέρος εθελοντικά στη συνέντευξη. Φυσικά κανένας δεν δέχεται. Τότε τους απειλούν ότι σ’ αυτή την περίπτωση θα πάρουν όποιους θέλουν αυτοί με το ζόρι και θα τους βάλουν να πουν αυτά που εκείνοι θέλουν. Έτσι αποφάσισαν τελικά να μιλήσουν όσοι πήραν μέρος στη συζήτηση.
Παρόλ’ αυτά, τα παιδιά προσπαθούν να δώσουν Μία πραγματική εικόνα των γεγονότων. Προσεκτικοί στις απαντήσεις τους προσπαθούν να αποφύγουν τις παγίδες. Δεν λείπει ούτε και το χιούμορ:
Γιώργος: Τη στιγμή της συλλήψεως μας φέρθηκαν λίγο άσχημα, όπου και...μας κούρεψαν απ’ οτι φαίνεται, αγόρια και κορίτσια!
Κάνουν υπόνοιες για στοιχεία που μπήκαν στο Πολυτεχνείο για να προκαλέσουν σύγχυση και να δώσουν ψευδή εικόνα αναρχίας, εκφράζουν φόβους για προσπάθεια της άρχουσας τάξης να διαστρεβλώσει τα γεγονότα:
Γιώργος: «Δεν ξέρω τι εικόνα έχει δοθεί προς τα έξω».
Προσπαθούν να δείξουν την εικόνα της συμπαράστασης του κόσμου και της ομοψυχίας. Προσπαθούν να δείξουν την εικόνα της έκτασης των συλλήψεων και της σοβαρότητας της κατάστασης που προέκυψε με τους νεκρούς και τραυματίες. Έτσι ο Μαστοράκης παίρνει μερικές γενναίες απαντήσεις. Αναφέρω ορισμένες:
Σκιαδόπουλος Κωνσταντίνος, εκτελωνιστής: Βρέθηκα στο Πολυτεχνείο κομίζοντας φάρμακα. Υπήρχαν άνθρωποι που είχαν την ανάγκη μου, μπορούσα να προσφέρω τη βοήθειά μου και όσο μπόρεσα την πρόσφερα.
Σακαλλάρης Δημήτρης, τελειόφοιτος Ιατρικής: Θεώρησα καθήκον μου σαν γιατρός να βοηθήσω τα παιδιά και έμεινα μέσα οικειοθελώς.
Κοκκινίδης Γιώργος, τελειόφοιτος Γεωπονικής: (για τους οικοδόμους και άλλους εργαζόμενους που κατέφυγαν στο Πολυτεχνείο) ...Διεκδικούσαν τα δικά τους αιτήματα τα οποία δεν μπορώ να πω ότι ήταν τελείως ανεξάρτητα από τα φοιτητικά. Δηλαδή έχουν μια σχέση όλα.... Αν κάποιος δεν μπορεί κάπου αλλού να εκφράσει με αποτελεσματικό τρόπο τα αιτήματά του θα καταφύγει όπου είναι το πιο πρόσφορο έδαφος ...Ο κόσμος δεν πήγε εκεί ούτε για να δείρει ούτε για να χαλάσει.
Και στο τέλος η ερώτηση:
Μαστοράκης: Αν όλα αυτά μεθαύριο τελειώνανε και ξαναπηγαίνατε στο Πολυτεχνείο θα ξανακάνατε τα ίδια, διεκδικώντας τα δίκαια αιτήματά σας;
Γιώργος Δρογκάρης: Ναι! Με μεγαλύτερη προσοχή αυτή τη φορά.
Εκείνη τη στιγμή ο πατέρας μου γυρίζει και λέει: Κάτι τέτοιους ανθρώπους δεν είμαστε άξιοι ούτε τα κορδόνια των παπουτσιών τους να δέσουμε!
Ο παρουσιαστής κλείνει την εκπομπή λέγοντας ότι τα συμπεράσματα ήταν δικά μας. Και ήταν! Αν και πολύ διαφορετικά απ’ αυτά που το καθεστώς θα ήθελε! Πιστεύω ότι πολλούς εμψύχωσε αυτή η εκπομπή.
…Ξαναείδα το Γιώργο τα Χριστούγεννα, παραμονή νομίζω, σε μια χριστουγεννιάτικη γιορτή του περιοδικού «Μεταξύ μας» που βγάζαμε με μια παρέα. Είκοσι κιλά πιο αδύνατος, αλλά κατά τα άλλα φαινόταν καλά. Μόλις είχε βγει από το ΕΑΤ-ΕΣΑ όπου είχε τύχει «ειδικής περιποίησης» βέβαια, όπως και οι υπόλοιποι, όλο αυτό τον καιρό αρχίζοντας από την επόμενη μέρα της εκπομπής. Αυτές ήταν οι εγγυήσεις της χούντας. Δεν έδινε σημασία στο ξύλο που έφαγε όμως, ούτε μίλαγε γι’ αυτό αν δεν τον ρώταγες. Το μόνο που έλεγε ήταν: «άλλοι φάγανε περισσότερο» ή «το μυστικό όταν σε βαράνε είναι να λιποθυμήσεις όσο το δυνατό πιο γρήγορα. Μετά δεν καταλαβαίνεις τίποτα». Ούτε για τους βασανιστές του έλεγε τίποτα. Δεν έχει τίποτα προσωπικό μαζί τους. Ήταν «εμείς» και «το σύστημα»
.Για το Μαστοράκη: «κρίμα ένας άνθρωπος με τέτοιες ικανότητες να μπλέξει έτσι με τη χούντα».
Οι νεκροί του Πολυτεχνείου


Ο κατάλογος των νεκρών από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου με φωτογραφίες και πληροφορίες


Ο κατάλογος των ονομάτων των νεκρών από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973, όπως έχει συνταχθεί από την ενδελεχή έρευνα του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη.
Επώνυμοι νεκροί των γεγονότων του Νοεμβρίου 1973 κατά χρονολογική κατάταξη
(προσωρινός κατάλογος)
1. Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου), κάτοικος Αγίου Μελετίου, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 20.30-21.00, ενώ βρισκόταν στη διασταύρωση οδών Γεωργίου Σταύρου & Σταδίου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έρριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.
2. Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής, κάτοικος Λευκάδος 7, Αθήνα. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.30 και 21.45, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στη διασταύρωση των οδών Αβέρωφ & Μάρνη, τραυματίστηκε θανάσιμα στην καρδιά από πυρά που έρριξαν εναντίον του άνδρες της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών (όπως λεγόταν τότε το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο).
3. Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.00 και 22.30, ενώ βρισκόταν μεταξύ των οδών Μπουμπουλίνας και Σόλωνος, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έρριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί απόφραξη της αριστεράς στεφανιαίας. Μεταφέρθηκε ημιθανής στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. (F Σεπτεμβρίου), όπου και πέθανε.
4. Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο στήθος από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» και αργότερα, νεκρή ήδη, στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Αιγυπτία Τουρίλ Τεκλέτ» και η παρεξήγηση αυτή επιβιώνει ακόμη σε κάποιους «καταλόγους νεκρών».
5. Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από τον Πύργο Ηλείας, κάτοικος Κάσου 1, Κυψέλη, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών.
6. Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου, από την Πάτρα, κάτοικος πλατείας Κουντουριώτου 7, Κουκάκι. Στις 16.11.1973 γύρω στις 24.00, ενώ βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή του Πολυτεχνείου (Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων), τραυματίστηκε θανάσιμα στον τράχηλο από πυρά της αστυνομίας. Μεταφέρθηκε στο πρόχειρο ιατρείο του Πολυτεχνείου, όπου απεβίωσε. Από εκεί μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Χαμουρλής».
7. Δημήτριος Κυριακόπουλος του Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος, από τα Καλάβρυτα, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973 ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια και στη συνέχεια κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, συνεπεία των οποίων πέθανε, από οξεία ρήξη αορτής, τρεις ημέρες αργότερα, στις 19.11.1973, ενώ μεταφερόταν στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ.
8. Σπύρος Μαρίνος του Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από την Εξωχώρα Ζακύνθου. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973, ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοε-γκεφαλικές κακώσεις. Μεταφέρθηκε στο Θεραπευτήριο Πεντέλης, όπου πέθανε τη Δευτέρα, 19.11.1973, από οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τάφηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου στις 9.9.1974, έγινε τελετή στη μνήμη του.
9. Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών, εργάτης, από το Παρ-θένι Θεσσαλονίκης, κάτοικος Χρηστομάνου 67, Σεπόλια, Αθήνα, εργάτης. Κατά τις πρωινές ώρες της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στην πλατεία Βάθης, τραυματίστηκε στην κοιλιά από ριπή στρατιωτικής περιπόλου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε τη Δευτέρα 19.11.1973.
10. Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών, κάτοικος Κέννεντυ και Καλύμνου, Αγιοι Ανάργυροι Αττικής. Στις 10.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην αυλή του σπιτιού της, τραυματίστηκε στην πλάτη από σφαίρα. Διακομίστηκε στην κλινική «Παμμακάριστος» (Κάτω Πατήσια), όπου νοσηλεύτηκε επί ένα μήνα και κατόπιν μεταφέρθηκε στο σπίτι της, όπου πέθανε συνεπεία του τραύματος της μετά από ένα εξάμηνο (Μάιος 1974).
11. Στυλιανός Καραγεώργης του Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος, κάτοικος Μιαούλη 38, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 10.15 το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στην οδό Πατησίων, μεταξύ των κινηματογράφων «ΑΕΛΑΩ» και «ΕΑΛΗΝΙΣ», τραυματίστηκε από ριπή πολυβόλου που έρριξε εναντίον τους περίπολος πεζοναυτών που επέβαινε ενός τεθωρακισμένου οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου πέθανε μετά από 12 μέρες, στις 30.11.1973.
12. Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος, από τον Πειραιά, κάτοικος Χίου 35, Αιγάλεω. Στις 10.30 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα πολυκατοικίας επί της πλατείας Αιγύπτου 1, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Αυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Μεταφέρθηκε στην κλινική «Παντάνασσα» (πλατεία Βικτωρίας), όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.
13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής, από τον Πειραιά, κάτοικος Αγίας Λαύρας 80, Αθήνα. Στις 10.30 με 11.00 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Κότσικα, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Με διαμπερές τραύμα μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου τον βρήκε νεκρό ο πατέρας του.
14. Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, κάτοικος Αριστομένους 105, Αθήνα. Γύρω στις 11.30 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην πλατεία Ομονοίας, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του, συνεπεία εμφράγματος.
15. Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος, κάτοικος Ελπίδος 29, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 12.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο του στα Νέα Λιόσια, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά που διέσχισαν τον ουρανό του αυτοκινήτου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.
16. Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια, από τα Αμπελάκια Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Μεταγένους 8, Νέος Κόσμος. Στις 12.00 το μεσημέρι της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα του σπιτιού της, τραυματίστηκε θανάσιμα στον αυχένα από πυρά. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και στη συνέχεια στον «Ευαγγελισμό», όπου πέθανε αυθημερόν.
17. Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 52 ετών, κάτοικος Ανακρέοντος 2, Ζωγράφου. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ διέσχιζε με τη μητέρα του τη διασταύρωση της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας με τη λεωφόρο Παπάγου στου Ζωγράφου, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά στρατιωτικής περιπόλου με επικεφαλής αξιωματικό (πιθανόν ο ίλαρχος Σπυρίδων Σταθάκης του Κ.Ε.Τ/Θ), που βρισκόταν ακροβολισμένη στο λόφο του Αγίου Θεράποντος. Εξέπνευσε ακαριαία και όταν μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο των Παίδων, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατος του.
18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών, Αφγανός τουρκικής υπηκοότητας, ταχυδακτυλουργός, κάτοικος Μύρων 10, Αγιος Παντελεήμονας, Αθήνα. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ βάδιζε με τον 13χρονο γιο του στη διασταύρωση των οδών Χέϋδεν και Αχαρνών, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από ριπή μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε απευθείας στο νεκροτομείο, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.
19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου του Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός, από το ΚεράσοΒο Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Νάξου 116, Αθήνα. Στις 13.30 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε με τις ανήλικες κόρες του στη διασταύρωση των οδών Δροσοπούλου και Κύθνου, απέναντι από το ΙΣΤ' Αστυνομικό Τμήμα, βρέθηκε εν μέσω πυρών, προερχομένων από τους αστυνομικούς του Τμήματος, με αποτέλεσμα να πάθει συγκοπή. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.
20. Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου 63 ετών, βιοτέχνης, από την Καρδίτσα, κάτοικος Αμαλιάδος 12, Κολωνός. Γύρω στις 11.00 με 12.00 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Γ' Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου, τραυματίστηκε στη λεκάνη από πυρά μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και τέλος στο Κ.Α.Τ., όπου και πέθανε στις 30.1.1974.
21. Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος, από τη Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα. Στις 12.00 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά περιστρόφου αξιωματικού του Στρατού (αυτουργός ο συνταγματάρχης Νικόλςος Ντερτι-λής). Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. σε κωματώδη κατάσταση και κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.
22. Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος, από την Κροκέα Λακωνίας, κάτοικος Φερρών 5, Αθήνα. Στις 12.00 με 12.30 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, τραυματίστηκε θανάσιμα από πυρά διερχομένου άρματος μάχης. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου και πέθανε στις 27.12.1973.
23. Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών, από τον Πειραιά, κάτοικος Νικο-πόλεως 4, Καματερό Αττικής. Κτυπήθηκε στις 18.11.1973 από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, συνεπεία των οποίων πέθανε στις 21.11.1973.
24. Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών, φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, από την Ανω Αλισσό Αχαΐας. Συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών. Κτυπήθηκε μετά τα γεγονότα, υπό συνθήκες που παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστες. Συνεπεία της κακοποίησης του υπέστη ρήξη του ήπατος, εξαιτίας της οποίας πέθανε στις 17.12.1973 στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, όπου νοσηλευόταν. Σύμφωνα με ορισμένες ενδείξεις, ο τραυματισμός του συνέβη στην Πάτρα, άλλες όμως πληροφορίες τον τοποθετούν στην Αθήνα. Η περίπτωση του παραμένει υπό έρευνα. Σε ορισμένους καταλόγους νεκρών αναφέρεται ανακριβώς ως «Κώστας Μικρώνης».


Πηγές
onalert
rwf.gr
parapolitiki
Eπιμέλεια:Lefteria